Τα συναισθήματά μας στο πιάτο

Μια ζωή θα θυμάμαι τον εαυτό μου στην εφηβεία.

Ένα μικρό, ανήσυχο και ιδιαίτερο παιδί, να περπατά δυναμικά.

Δεν ήταν ότι μου έλειπε κάτι ή έτσι νόμιζα. Φίλους είχα, στο σχολείο όλα καλά, ένα σχετικό ήρεμο οικογενειακό πλαίσιο, με τις κλασικές νευρώσεις, όσο «κλασικές» θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν.

Ο καλύτερος σύντροφός μου τα σαββατοκύριακα που ήμουν μόνη και έβλεπα ταινίες στο σπίτι, καθώς μεγάλωνα, όταν θύμωνα, όταν ένιωθα μοναξιά, όταν πιεζόμουν και όταν στεναχωριόμουν ήταν το φαγητό. Και ειδικά τα πιτόγυρα. Αχ, τα λάτρευα. Ένιωθα, τη στιγμή που το αρνητικό συναίσθημα με πίεζε και με έπνιγε, ότι απελευθερωνόμουν. Ότι ανακουφιζόμουν. Παροδικά ωστόσο, χωρίς να επιλύω κάτι. Απλά ήθελα να το κατευνάσω εκείνη τη στιγμή.

Και έτσι γέμιζα το στομάχι με παραπάνω φαγητό, με περιττές θερμίδες από γλυκά, γαριδάκια και κοκα-κόλες και κάθε λογής σκουπιδαριό από γρήγορα φαγητά που κυκλοφορούν στην αγορά, γέμιζα και τον εαυτό μου, βάρυνα το σώμα μου, και πάχαινα. Και τότε ένιωθα άσχημα, συνεχείς ενοχές, τα έβαζα με τον εαυτό μου, δεν με ένιωθα καθόλου ελκυστική, η αντίληψη για τον εαυτό μου έπεφτε και για να κατευνάσω τον εαυτό μου πάλι έτρωγα, για να ηρεμήσω πάλι έτρωγα. Ένας φαύλος κύκλος που δεν τελείωνε ποτέ. Και αυτό που έμενε ήταν μια ξεχειλωμένη κοιλιά και η αυτοεκτίμηση στον πάτο.

Φυσικά και αυτό δεν το είχα συνειδητοποιήσει ποτέ τότε. Τώρα έχω αρχίσει να το εντοπίζω μέσα μου, στους γύρω μου, ακόμη ίσως και το αντικείμενο σπουδών μου σε συνδυασμό με τη ασταμάτητη αναλυτική μου σκέψη να επεξεργάζομαι τα πάντα, με βοήθησε να προβληματιστώ λίγο παραπάνω.

Μπήκα στη διαδικασία και περιέγραψα με απλά λόγια μια βιωματική μου εμπειρία ειδικά στην εφηβική μου ηλικία με το πως ξεσπούσα στο φαγητό. Ναι, ακριβώς όλοι το έχετε ακούσει όταν λέμε ότι «τρώμε τα συναισθήματά μας» ή «το συναισθηματικό φαγητό». Και επίσης πολλοί το έχετε εντοπίσει, σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό.

Τα συναισθήματα είναι μέρος της ζωής μας. Τα συναισθήματα μπορούν να μας παρακινήσουν να αναλάβουμε δράση για πράγματα για τα οποία νιώθουμε. Ωστόσο, πολλά από αυτά μπορεί να είναι τρομακτικά και μας ωθούν να κάνουμε πράγματα ώστε να τα κρύβουμε ή να νομίζουμε ότι τα προσπερνάμε. Να θεωρούμε ότι ξεμπερδέψαμε. Μπορεί να πιέζουμε τα συναισθήματά μας προς τα κάτω μέσω της τροφής. Η κατανάλωση φαγητού μπορεί να μουδιάσει το συναίσθημά μας για ένα μικρό χρονικό διάστημα. Το φαγητό μπορεί να μας βοηθάει να ξεφεύγουμε από την αφόρητη πραγματικότητά μας, υποκειμενική για τον καθένα.

Είναι πολύ σημαντικό να θυμόμαστε ότι τα «συναισθήματα» δεν μπορούν να μας βλάψουν. Η «βλάβη» προέρχεται από το πως θα τα αντιμετωπίσουμε, πως θα έρθουμε “face-to-face” με γεγονότα, βιώματα, τραύματα και αρνητικές καταστάσεις που μας πονούν ή μας προβληματίζουν και δεν βρίσκουμε τις σωστές, λειτουργικές λύσεις που σε εμάς φαντάζουν ανέφικτες.

Ένα ψυχομετρικό τεστ από τους Williamson, Greemway, White, Whisenhunt, με την ονομασία “FoodCraving Inventory” καθόρισε τέσσερις κατηγορίες τροφίμων που συνδέονται με το συναισθηματικό φαγητό η οποία μέτρησε τις υποκειμενικές λιγούρες με την κατανάλωση των συγκεκριμένων τροφίμων και είναι: Τα υψηλά λιπαρά, τα γλυκά, οι υδατάνθρακες, και το junk φαγητό.

Ποιοι είναι οι πιθανοί λόγοι που μας κάνουν να στρεφόμαστε όμως σε εκείνες τις κατηγορίες φαγητών;

Ένας πιθανός λόγος είναι ότι πρώτον δουλεύουν ικανοποιητικά εκείνη τη στιγμή που καταναλώνονται και μας προσφέρουν ικανοποίηση, απόδραση από τα αρνητικά συναισθήματά μας, η οποία είναι παροδική και δεν διαρκεί πολύ.

Ο δεύτερος πιθανός λόγος, είναι ότι ενεργοποιούν ένα μέρος του εγκεφάλου μας που συνδέεται με την ανταμοιβή. Συνεπώς συμβάλει την βελτίωση της διάθεσή μας.

Και ένας άλλο λόγος, είναι ότι συνδέεται με παιδικές αναμνήσεις που μπορεί να περιέχουν ασφάλεια, αγάπη, φροντίδα και έτσι το φαγητό μας προσφέρει μια «ζεστασιά» που έχουμε ανάγκη εκείνη τη στιγμή. Κυριαρχεί ο παρορμητισμός, η έλλειψη έλεγχου και η έντονη επιθυμία για φαγητό πλούσιο σε λιπαρά που το άτομο απαιτεί να φάει εκείνη τη στιγμή, σε αντίθεση με τη βιολογική πείνα που προκαλείται σταδιακά και δεν ενεργεί επιλεκτικά.

Η κατάσταση αυτή μπορεί να μείνει μόνο σε επεισόδια υπερφαγίας ή μπορεί να είναι ένας προβλεπτικός παράγοντας για την πρόκληση κάποιας διαταραχής όπως η συναισθηματική υπερφαγία (emotional overeating) ή η ψυχαναγκαστική υπερφαγία (compulsive overeating) που μπορεί να οδηγήσουν το άτομο ακόμη και στη παχυσαρκία.

Πόσες φορές βλέπουμε κάποιον που είναι παχουλός ή ακόμη και τερατώδης στα μάτια μας και τον βλέπουμε να καταβροχθίζει με μανία μεγάλες ποσότητες φαγητού και βιαζόμαστε να κρίνουμε λέγοντας το εξής “Kαλά δεν βλέπει στον καθρέπτη πως είναι;”

Προφανώς και το ξέρει. Προφανώς όμως και δεν μπορεί να το αντιμετωπίσει. Προφανώς το φαγητό εξυπηρετεί μια δυσλειτουργική «λύση» στη καταπολέμηση του άγχους, του συναισθηματικού κενού ή της αρνητικής εικόνας και λοιπών αρνητικών συναισθημάτων που πιθανόν να έχει για τον εαυτό του και το φαγητό να προσφέρει μια σύντομη ανακούφιση, μια λησμονιά από τη ανυπόφορη πραγματικότητα που όμως οδηγεί σε ένα, όμως, φαύλο κύκλο.

Είμαστε λοιπόν ότι τρώμε; Το σώμα μας είναι το σπίτι μας, το μοναδικό πράγμα που συνδέεται άρρηκτα με τη ψυχική μας κατάσταση. Συνεπώς ναι, κατά μία έννοια, είμαστε ότι τρώμε. Συχνά τείνουμε τη μαύρη και άραχνη πλευρά της ζωής μας να τη βγάζουμε στον ίδιο μας τον εαυτό, αυτοκαταστροφικά, μέσα από τη κατανάλωση τεράστιων ποσοτήτων φαγητού ή/ και σε συνδυασμό με κακές τροφές, όπως το γρήγορο φαγητό, τα κάθε είδους σφολιατοειδή, πιτόγυρα, πίτσες, κοκα-κόλες και πάει λέγοντας. Η διατροφή μας και συνεπώς το πως μεταχειριζόμαστε το σώμα μας είναι ένας μάρτυρας της ψυχικής μας κατάστασης, κάτι που δεν μπορούμε να το κρύψουμε ούτε από τον ίδιο μας τον εαυτό πόσο μάλλον από τους υπόλοιπους.

Η LeePrince εμπνεύστηκε από αυτή την πραγματικότητα που ταλανίζει πολλούς ανθρώπους και ειδικά τις γυναίκες και δημιούργησε φωτοπραγματικούς πίνακες από λαδομπογιές. Στους πίνακές τους που είναι πανοραμικής λήψης, συμβολίζοντας την εικόνα του εαυτού που έχει βγει προς τα έξω, μέσω του φαγητού, δείχνει γυναικείες μορφές «που τρώνε τα συναισθήματά τους». Είναι τότε που η τροφή μπαίνει στο στόμα, αλλά στην ουσία νιώθεις ότι μασάς όλα όσα σε απασχολούν και προσπαθείς να τα καταπιείς. Να λησμονήσεις τον αφόρητο ψυχικό σου πόνο, μα έλα που ένα burger από τα mc donalds, ένα πιτόγυρο ή μια τούρτα δεν μας έλυσε ποτέ κανένα πρόβλημα.

H αντιμετώπιση του φαινομένου δεν είναι κάτι απλό, όταν συνδέεται με την ψυχική μας κατάσταση και υποβόσκουν αρνητικά συναισθήματα που ίσως μας τρομάξουν ή μας ταράξουν και μας δυσκολέψουν στην αντιμετώπισή τους. Ωστόσο είναι κάτι που αξίζει να νικήσουμε, αξίζει να «σπάσουμε» μια συνεχόμενη αδιέξοδη κατάσταση που μόνο επιπλέον κιλά και προβλήματα μας προσθέτει.

Η λύση δεν είναι το να πάει κανείς σε ένα διαιτολόγο ή να κόψει το φαγητό «μαχαίρι».

Η λύση είναι σταδιακή και βήμα προς βήμα.

Άρα η λύση έρχεται σιγά- σιγά με κινήσεις που δεν απαιτεί να είναι μία μαγική συνταγή ενός διατροφολόγου ή μόνο ενός ψυχολόγου ή μόνο της δικής μας θέλησης.

Ίσως είναι ο συνδυασμός όλων που με οδηγό τη θέλησή μας, μας βοηθά να αλλάξουμε τον τρόπο που ουσιαστικά αντιμετωπίζουμε τις καταστάσεις, εξωτερικεύουμε τα συναισθήματά μας, αγαπάμε τον εαυτό μας και την εικόνα μας και μεταβάλλουμε σταδιακά έναν προβληματικό τρόπο ζωής και μεταχείρισης των ζητημάτων που μας πιέζουν και επιζητούν επίμονα κάποιο αδιέξοδο.

«Τα συναισθήματα στο πιάτο» προσφέρουν μια ανακούφιση, ένα καταφύγιο στην ψυχική μας κατάσταση. Πότε όμως μία λύση.

Enfo.gr