Κοινωνικό σχολείο ή σχολείο της κοινωνίας;

του Αλέξανδρου - Αριστοτέλη Κουπατσιάρη, αναπληρωτή δασκάλου

Γενικά, κατά τη γνώμη μου, δεν πρέπει να παγιδευόμαστε σε ορισμούς και έννοιες που πολλές φορές οι ειδικές κοινωνικές συνθήκες προσδίδουν το περιεχόμενο που αυτές λαμβάνουν. Όμως σε αυτήν την περίπτωση αξίζει να σταθούμε. Η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας με υπουργό τον κ. Λοβέρδο προωθεί τη φετινή σχολική χρονιά το "κοινωνικό σχολείο".

Και αξίζει κανείς να σταθεί στην πρωτοβουλία αυτή γιατί η συγκεκριμένη ενέργεια καλλιεργείται σαν πρωτοπορία και καινοτομία, και εν τέλει απασχολεί τις αντίστοιχες διευθύνσεις σπουδών, τα σχολεία, τους συλλόγους διδασκόντων, τους εκπαιδευτικούς, τους γονείς και κηδεμόνες, τους μαθητές...ή με την αντίστροφη σειρά! Πρόσφατα παραδείγματα η πανελλήνια ημέρα σχολικού αθλητισμού με άξονα το ρατσισμό, η εβδομάδα περιβάλλοντος, η ημέρα κατά της παχυσαρκίας, πέρυσι η διανομή φρούτων και μάλλον έπεται συνέχεια!

Δυστυχώς η εμπειρία από την κοινωνία και την οικονομική κρίση που μετατράπηκε και σε κοινωνική και πολιτισμική είναι η ζοφερή πραγματικότητα της κοινωνίας του σχολείου στο σύνολό του, μαθητές, γονείς και κηδεμόνες, εκπαιδευτικοί. Ας δούμε όμως τι συμβαίνει έξω από το σχολείο. Η προαναφερθείσα κρίση οδήγησε πολλούς φορείς και οργανώσεις είτε αλτρουιστικά είτε συστηματικά να προβούν στη δημιουργία σταθμών κοινωνικών παροχών. Τα κοινωνικά παντοπωλεία, φαρμακεία, ιατρεία, μορφές ακόμα και ανταλλακτικής οικονομίας με τη συμμετοχή χιλιάδων συνανθρώπων μας, να προσφέρουν ότι μπορεί ο καθένας είναι μια πραγματικότητα σχεδόν σε όλες τις πόλεις και τους δήμους της χώρας. Αυτή είναι και η έννοια του "κοινωνικού" σε κάποιο οργανισμό ή φορέα.

Γεννιέται λοιπόν το ερώτημα αν ο θεσμός του "κοινωνικού σχολείου" μπορεί και καταφέρνει να συνδέσει το σχολείο με την κοινωνία; Και αυτό ονομάζεται κοινωνικό σχολείο; Από τη σκοπιά της εννοιολόγησης, της αντίληψης, της τακτικής και της εφαρμογής των συγκεκριμένων δράσεων δεν καταφέρνει τίποτε. Δεν καταφέρνει τίποτε γιατί το πλαίσιο που αυτές συντελούνται είναι λανθασμένο. Μια μέρα που δεν θα γίνουν μαθήματα, θα γίνουν βεβιασμένα δράσεις, προβολές οπτικοακουστικού υλικού, παιχνίδια... και την επόμενη μέρα σε κανονικούς ρυθμούς πάλι το πρόγραμμα του σχολείου με όλα τα προβλήματα να συνεχίζουν να υφίστανται. Είναι λάθος γιατί ακόμα και οι ήρωες των γλωσσικών μαθημάτων στις πρώτες τάξεις του δημοτικού, ο Σαμπέρ και ο Αρμπέν δεν καταπολεμούν ούτε το ρατσισμό, ούτε την ξενοφοβία. Ούτε επειδή υπάρχουν στο βιβλίο γίνεται πολυπολιτισμική η κοινωνία με τα αντανακλαστικά της να αλλάζουν. Η νοοτροπία και η αντίληψη των σχολικών βιβλίων με αυτήν τη νεο-αστική κουλτούρα της περασμένης δεκαετίας δεν συμβαδίζει με τα τωρινά δεδομένα. Και πιθανόν ούτε τότε συμβάδιζε. Ούτε αντιπροσωπεύει την πλατιά μάζα του λαού και των παιδιών του. Δεν καλλιεργεί τον ανθρωπισμό, ούτε και υπηρετεί ανθρωπιστικές έννοιες. Απλά αγγίζει επιφανειακά και προσπερνά τα πάντα. Σαν τη γρήγορη καθημερινότητα του μέσου Έλληνα. Πώς λοιπόν ζητάμε να φτάσουμε στα παραπάνω επίπεδα, που θα ήταν οι δράσεις;

Κατά την άποψη μου, θα ήταν πραγματικά ευκταίο να έχουμε ή να αναζητήσουμε το σχολείο της κοινωνίας. Δηλαδή ένα σχολείο που υπηρετεί το λαό και την κοινωνία, με τις ιδιαιτερότητες αυτού του τόπου και οδηγεί στον ολοκληρωμένο άνθρωπο. Ένα σχολείο που δεν χρειάζεται καμιά επιπλέον δράση και ειδικά "με το γράμμα και το πνεύμα" που αυτές γίνονται. Ένα σχολείο που σαν θεσμός θα είναι συνυφασμένος και με την ύπαρξη και με το ρόλο και με τις ανάγκες της κοινωνίας. Ένα σχολείο που υπηρετεί την παιδεία και την πατρίδα. Ένα σχολείο που η δημοκρατία, ο σεβασμός και η αλληλεγγύη θα είναι καθημερινότητα. Ένα σχολείο που οι ανθρωπιστικές έννοιες και τα πανανθρώπινα ιδανικά θα εμπεριέχονται σαν απλή, αυθόρμητη θεωρία και πράξη. Ένα σχολείο που αγαπά και σέβεται το ρόλο που καλείται σε κάθε εποχή να διαδραματίσει για την πατρίδα. Τέλος, ένα σχολείο που τόσο στο περιεχόμενο όσο και στις συνθήκες και τη μεθοδολογία του μιλάει και διαμορφώνει άλλους όρους ζωής και μέλλοντος.