Συμμετοχική διοίκηση της εκπαίδευσης και καινοτομία

*Του Ανθόπουλου Κώστα, Αντιπρόεδρου του Συλλόγου Εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Θεσσαλονίκης

Στη χώρα μας ο θεωρητικός προβληματισμός για τα θέματα οργάνωσης και διοίκησης εκπαίδευσης  είναι υποτυπώδης και διεξάγεται μέσα σε ακαδημαϊκούς χώρους ενώ μόλις τα τελευταία χρόνια  φαίνεται  να απασχολεί την εκπαιδευτική κοινότητα και τους φορείς της.

Σε διεθνές επίπεδο  τα θεωρητικά μοντέλα περί διοίκησης της εκπαίδευσης είναι ποικίλα αλλά στην ελληνική πραγματικότητα είναι  κυρίαρχα δύο.

Στο πρώτο μοντέλο, το οποίο χαρακτηρίζεται ως εργοκεντρικό ο προσανατολισμός της διοίκησης της σχολικής μονάδας είναι προς τα καθήκοντα. Σ’ αυτό το μοντέλο ο Διευθυντής διατηρεί τυπικές σχέσεις με τους ανθρώπους και οι διαδικασίες είναι καθορισμένες από τα ανώτερα ιεραρχικά επίπεδα.

Στη χώρα μας το παραπάνω μοντέλο επιχειρήθηκε να εφαρμοστεί κυρίως σε περιόδους συντηρητικής εκπαιδευτικής παλινόρθωσης, περίοδος ‘90-’91, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι ορισμένα από τα χαρακτηριστικά του δεν επιχειρήθηκαν να τεθούν σε εφαρμογή  και σε άλλες εποχές.

Το δεύτερο μοντέλο είναι το λεγόμενο συμμετοχικό- συνεργατικό το οποίο στηρίζεται, όπως θα υποστηρίξει η Βασιλική Μπρίνια, στις δημοκρατικές αρχές για τη λήψη αποφάσεων, στις κοινές αξίες  για τη  εκπαίδευση και την κοινωνία που μοιράζονται τα μέλη του σχολείου στα πλαίσια του οποίου όλοι οι μετέχοντες ιδιαίτερα εκπαιδευτικοί, γονείς έχουν την ευκαιρία να εκφράσουν δημιουργικές ιδέες και να πάρουν πρωτοβουλίες με στόχο να πραγματοποιηθούν αποτελεσματικά οι στόχοι του εκπαιδευτικού θεσμού.

Σ’ αυτό το μοντέλο ο Διευθυντής αναλαμβάνει συντονιστικό ρόλο και ενθαρρύνει τη συμμετοχή των εκπαιδευτικών  του στη διαδικασία λήψης αποφάσεων.

Το θεωρητικό αυτό μοντέλο είχε εμπνεύσει τους θεωρητικούς εκφραστές του εκδημοκρατισμού της εκπαίδευσης που ηγεμόνευσε στα εκπαιδευτικά πράγματα της χώρας μας σε όλη τη δεκαετία του ’80 που πήρε και μορφή νομοθετικού πλαισίου (νόμος 1566 )αλλά που δυστυχώς για ποικίλους λόγους και παράγοντες έμεινε ανολοκλήρωτος και δίχως επιστημονική υποστήριξη. Οι λόγοι για τους οποίους συνέβη αυτό οφείλονται καίρια:

·        -σε απουσία ανάπτυξης διοικητικής κουλτούρας και συνεργασίας σε συλλογικούς θεσμούς

·      -μετατροπή των εκπαιδευτικών θεσμών σε πεδίο επιβεβαίωσης και έκφρασης λαϊκιστικών συγκρούσεων που δεν είχαν καμία θετική συνεισφορά στον εμπλουτισμό και στην ποιότητα του παραγόμενου εκπαιδευτικού έργου.

·    -Στην αδυναμία ανταλλαγής εμπειριών και καινοτόμων καλών πρακτικών που θα συνέβαλαν στο συνεχή διάλογο και ανατροφοδότηση μεταξύ όλων των εμπλεκόμενων και ενδιαφερόμενων φορέων που συνδέονται με τη διοίκηση εκπαίδευσης.        

     -Με το γραφειοκρατικό, συγκεντρωτικό χαρακτήρα της διοίκησης εκπαίδευσης που δεν άφηνε πολλά περιθώρια για ρόλους και συμπεριφορές που να προσανατολίζονται προς την καινοτομία και την απελευθέρωση δημιουργικών τάσεων των ατόμων.