του Σταμάτη Βαρδαρού, πολιτικού επιστήμονα
Ο χρόνος κυλάει γρήγορα. Τόσο γρήγορα που ακόμη και αυτή η περίφημη γενιά του Πολυτεχνείου που από την ηρωοποίηση πέρασε στην απαξίωση και εύχομαι στην αυτοκριτική πλησιάζει στην εργασιακή της αποστρατεία, στη σύνταξη. Κι αν μπόρεσαν να σταθούν απέναντι στη δικτατορία τότε, να παλέψουν για την ελευθερία τους, την οποία στη συνέχεια χρησιμοποίησαν όπως νόμιζαν, σήμερα δεν είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν έναν άλλο, τον μεγαλύτερο κίνδυνο των σύγχρονων κοινωνιών, τη γήρανση και τον κίνδυνο της φτώχειας στην τρίτη ηλικία. Κίνδυνος που ειδικά για την Εύβοια είναι ορατός για περισσότερους από 65.000 συνταξιούχους και εργαζόμενους που βρίσκονται σε προ-συνταξιοδοτικό στάδιο.
Για την αντιμετώπιση αυτού του κινδύνου δύο είναι οι πιθανές διαδρομές: η μία ατομική, η άλλη συλλογική. Ατομικά η πλέον πρόσφορη λύση είναι η αποταμίευση χρημάτων για το μέλλον, είτε ως μεμονωμένος καταθέτης, είτε μέσω μιας ιδιωτικής ασφαλιστικής εταιρείας. Όμως σε αυτή την περίπτωση είναι έμφυτη η αβεβαιότητα και η ασυμμετρία στην πληροφόρηση του μεμονωμένου ατόμου, με αποτέλεσμα την διαμόρφωση συνθηκών κοινωνικής ανασφάλειας, την αμφισβητούμενη ποιότητα ζωή μετά το τέλος του εργασιακού βίου, καθώς και τη διόγκωση των κοινωνικών και οικονομικών ανισοτήτων.
Αυτός είναι άλλωστε ο λόγος που ενώ μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα υπερίσχυε η ατομική αντιμετώπιση ή η φιλανθρωπία, οι κοινωνίες διαμόρφωσαν σταδιακά την άποψη ότι η οργανωμένη Πολιτεία είναι υπεύθυνη απέναντι στους πολίτες, διασφαλίζοντας τη συλλογική αντιμετώπιση των συνεπειών της γήρανσης μέσω της κοινωνικής ασφάλισης.
Αυτήν όμως τη λογική συλλογικής αντιμετώπισης έρχεται να πλήξει βάναυσα μία σειρά μνημονιακών νόμων, που περικόπτοντας δικαιώματα και παροχές, αλλάζουν:
- τον ρόλο του Κράτους ως εγγυητή της βιωσιμότητας και κοινωνικής αποτελεσματικότητας του Συστήματος Κοινωνικής Ασφάλισης
- τη δομή και τη λειτουργία της σύνταξης (κύριας και επικουρικής) που εξατομικεύονται και ιδιωτικοποιούνται
- την οργάνωση και την αυτονομία των ασφαλιστικών ταμείων.
Με μία σημαντική διαφορά, αν με τις παλαιότερες προσπάθειες απαξίωσης της κοινωνικής ασφάλισης ο αδύναμος κρίκος ήταν οι νέοι ασφαλισμένοι και οι ασφαλισμένοι του ιδιωτικού τομέα, οι παρεμβάσεις των μνημονιακών συγκυβερνήσεων θίγουν μόνιμα όλους ανεξαιρέτως τους ασφαλισμένους, παλιούς, νέους και μελλοντικούς.
Με την επίκληση του δημοσιονομικού «νοικοκυρέματος», οι αλλεπάλληλες και βίαιες περικοπές των συνταξιοδοτικών παροχών δεν ωφέλησαν ούτε για λίγους μήνες το ασφαλιστικό σύστημα, αντίθετα απαξιώνοντας την εμπιστοσύνη των πολιτών στη δημόσια ασφάλιση, ενισχύουν όχι μόνο την εισφορο-διαρροή, αλλά και την ίδια την ύφεση. Την ίδια ώρα που οι συντάξεις μετατρέπονταν σε «επιδόματα» η περίφημη διαδικασία του PSI, συρρίκνωνε τα αποθεματικά των ασφαλιστικών ταμείων από 31 δις € σε 3,5 περίπου δις €. Επιπλέον, με την εκτίναξη της ανεργίας, τη συρρίκνωση των μισθών, την εισφορο-διαρροή και την αποστέρηση των ταμείων από κρίσιμους κοινωνικούς πόρους υπολογίζεται ότι χάθηκαν από το ασφαλιστικό σύστημα περισσότερα από 60 δις € την τελευταία τετραετία.
Με τα διαμορφωμένα οικονομικά δεδομένα κανένα ασφαλιστικό σύστημα δεν θα μπορούσε να είναι βιώσιμο. Η λύση σε αυτήν την πραγματικότητα όμως δεν μπορεί να είναι ένα σύστημα που θα «επιδοματοποιήσει» την κύρια σύνταξη (χαρακτηρίζοντάς την παράλληλα βασική), θα υφαρπάξει τους πόρους και θα κουρέψει τις επικουρικές συντάξεις (θεωρώντας πως έτσι δομεί υγιή επαγγελματική ασφάλιση) και θα προσφέρει εξαθλιωμένους πελάτες στην ιδιωτική ασφαλιστική αγορά (που σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να υπάρξει αυτενεργά, αλλά υφίσταται επειδή ακριβώς λειτουργεί «παρασιτικά» προς την κοινωνική ασφάλιση).
Με δεδομένο λοιπόν τον συλλογικό-κοινωνικό χαρακτήρα του ασφαλιστικού συστήματος, σήμερα είναι πια ξεκάθαρο ότι αυτό δεν μπορεί να χρηματοδοτείται αποκλειστικά από την εργασία. Για την βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος απαιτούνται:
1. Σταθερή κρατική χρηματοδότηση
2. Καταπολέμηση της εισφορο-διαρροής
3. Πρόσθετοι πόροι εκτός αγοράς εργασίας,
4. Μεγαλύτερη σύνδεση του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης με τα φορολογικά έσοδα
5. Αναπτυξιακή διάσταση στο ασφαλιστικό σύστημα, παρέχοντάς του τη δυνατότητα και τη στόχευση να (συγ)χρηματοδοτεί δημόσιες επενδύσεις αναμένοντας την βελτίωση των αποθεματικών του από την απόδοσή τους.
Αναπτυξιακός μπορεί να είναι όμως και ο χαρακτήρας κάποιων πιο άμεσων παρεμβάσεων στο ασφαλιστικό σύστημα, όπως π.χ. η στήριξη των χαμηλοσυνταξιούχων. Η σταδιακή αποκατάσταση της 13ης σύνταξης κατ’ αρχήν για τους χαμηλοσυνταξιούχους είναι ένα μέτρο που στόχο δεν έχει μόνο την αποκατάσταση των πληγέντων από το μνημόνιο, αλλά μπορεί να προκαλέσει ένα θετικό σοκ για την ενίσχυση της ενεργού ζήτησης συνολικά. Με ένα μέρος αυτού του ποσού μάλιστα να επιστρέφει στα ασφαλιστικά ταμεία και στο Δημόσιο, μέσω της διαδρομής: ενίσχυση της ζήτησης, της οικονομικής δραστηριότητας, της απασχόλησης, των ασφαλιστικών εισφορών, των φορολογικών εσόδων.
Σε αντίθετη περίπτωση; Ύφεση, ύφεση, ύφεση.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου