Ο έρωτας χρόνια δεν κοιτά;

Είτε είναι η γυναίκα μεγαλύτερη από τον άνδρα είτε ο άνδρας από τη γυναίκα μπορούν τα χρόνια που τους χωρίζουν να αποτελέσουν πρόβλημα στη σχέση τους;

Όταν η προγιαγιά μου η Καλλιρρόη παντρεύτηκε τον κατά τουλάχιστον 5 χρόνια μικρότερό της Αντωνάκη και έκανε μαζί του 2 παιδιά λίγο πριν τα 40, προκάλεσε συζητήσεις στη συντηρητική προπολεμική κοινωνία της Καλαμάτας. 

Γιατί η γυναίκα έπρεπε να είναι μικρότερη από τον άνδρα, ώστε να έχει προλάβει εκείνος να «δημιουργηθεί» και έτσι να ζήσουν μια άνετη ζωή. Και πιθανώς όλα αυτά τα στερεότυπα να είχαν κάποια αξία εκείνη την εποχή, πριν από 100 χρόνια, που οι γυναίκες δεν δούλευαν και από την πατρική εστία έβρισκαν προστασία στη συζυγική αγκαλιά. Αν και η Καλλιρρόη, που με την προίκα της βοήθησε τον Αντωνάκη να ολοκληρώσει τις σπουδές του και να ανοίξει ιατρείο, διέψευσε το στερεότυπο, στις μέρες μας ακόμα υπάρχουν άνθρωποι που καταπιέζουν τα όσα αισθάνονται για κάποιον πιθανό σύντροφο μόνο και μόνο επειδή υπάρχει μεταξύ τους μία αξιοσημείωτη διαφορά ηλικίας. Μία διαφορά ηλικίας που, σύμφωνα με κάποιους, «καταδικάζει» τη σχέση. Είναι όμως πράγματι έτσι; 

Όταν η γυναίκα είναι µικρότερη 

Πρόκειται για ένα συνηθισμένο τύπο σχέσης στο παρελθόν. Οι γυναίκες κατά κανόνα δεν σπούδαζαν και δεν δούλευαν και έτσι παντρεύονταν μικρές, ώστε να χαρίσουν στον σύζυγό τους πολλά και υγιή παιδιά (ας μην ξεχνάμε ότι δεν υπήρχε η σημερινή πρόοδος της επιστήμης, όπου μια γυναίκα μπορεί να μείνει έγκυος και να γεννήσει ένα υγιές παιδί ακόμα και μετά τα 40) και παράλληλα να έχουν την προστασία ενός ώριμου άνδρα φεύγοντας από τους γονείς τους. Πιθανώς να προτιμούσαν και οι ίδιες οι γυναίκες τη διέξοδο ενός τέτοιου γάμου, καθώς αν ήταν τυχερές και ο άνδρας τους ήταν καλός -αφού οι γάμοι γίνονταν συνήθως με προξενιό και οι μέλλοντες σύζυγοι γνωρίζονταν ελάχιστα-, ξέφευγαν από την πιεστική οικογενειακή εστία και είχαν την ευκαιρία να ζήσουν τη ζωή τους πιο ελεύθερα, ως παντρεμένες γυναίκες. Στις μέρες μας προφανώς οι γυναίκες δεν έχουν πια τέτοια ανάγκη και έτσι, όταν επιλέγουν έναν μεγαλύτερο άνδρα, το κάνουν όλο και λιγότερο με την πρόθεση μόνο να ζήσουν μια άνετη ζωή δίπλα σε έναν δημιουργημένο σύζυγο. Πιθανώς γοητεύονται ή χρειάζονται την ασφάλεια ή την προστασία που μπορεί να τους παρέχει ένας μεγαλύτερος άνδρας, που κατέχει και μια κοινωνική θέση. Όσο μάλιστα ο κόσμος και η ζωή μας σκληραίνουν, τόσο πιο λογικό είναι να αναζητούν μία τέτοια σιγουριά. Όσον αφορά την ψυχαναλυτική εξήγηση ότι αναζητούν τον πατέρα τους, οι ειδικοί εξηγούν ότι δεν μπορούμε να γενικεύουμε και ότι θα μπορούσε να πρόκειται σε κάποιες περιπτώσεις για γυναίκες που στερήθηκαν την πατρική φιγούρα ή που αντίθετα θαύμαζαν και θαυμάζουν τον πατέρα τους σε τέτοιο βαθμό που τον έχουν ως πρότυπο και αναζητούν και στη σχέση τους το ανάλογο ήθος, τρυφερότητα, τρόπους, ευγένεια κ.λπ. 

Όταν ο άνδρας είναι µεγαλύτερος 

Οι κακές γλώσσες σπεύδουν πάντα να κακοχαρακτηρίσουν -με μια δόση ζήλιας συνήθως- έναν άνδρα που επιλέγει μια πολύ νεότερη γυναίκα. Τον κατηγορούν ότι νεανίζει, ότι τη θέλει μόνο για τη νεανική, όμορφη εμφάνισή της και ότι ουσιαστικά εξαγοράζει τη σχέση τους. Η αλήθεια είναι ότι υπάρχουν πράγματι άνδρες που περνούν κρίση ηλικίας, συνειδητοποιώντας ότι μεγαλώνουν, ή που νιώθουν ότι δεν έζησαν επαρκώς τα νιάτα τους και επιλέγουν μια πολύ νεότερη γυναίκα, ώστε να «ξανανιώσουν» μέσω αυτής και να αισθανθούν ότι «μετράνε» ως άνδρες, αφού τους διαλέγει μία νέα γυναίκα. Και πάλι όμως δεν είναι αυτός ο κανόνας. 

Όταν η γυναίκα είναι µεγαλύτερη 

Παλαιότερα αποτελούσε σκάνδαλο και σίγουρα προκαλούσε πολλά κουτσομπολιά η σχέση ανάμεσα σε μία μεγαλύτερη γυναίκα και έναν μικρότερο άνδρα. Στις μέρες μας, όμως, αυτό συμβαίνει όλο και συχνότερα. Ακόμα κι αν θεωρούμε ότι οι άνδρες το κάνουν για να διασκεδάσουν και να «εκμεταλλευτούν» μία πεπειραμένη γυναίκα, συνήθως η πραγματικότητα είναι διαφορετική: Οι άνδρες που επιλέγουν μια μεγαλύτερη γυναίκα για να κάνουν μια σχέση είναι ώριμοι, κατασταλαγμένοι, θέλουν να κάνουν οικογένεια και παιδιά και πιθανώς βρίσκουν τις συνομήλικές τους ανώριμες και επιπόλαιες. Συχνά, μάλιστα, δεν βρίσκουν την ανταπόκριση και τη σοβαρότητα που αναζητούν στις γυναίκες της ηλικίας τους. Δεν είναι απίθανο βέβαια και αυτοί με τη σειρά τους να θαυμάσουν την προσωπικότητα και να εντυπωσιαστούν από την καριέρα, την επιτυχία, την κοινωνική θέση κ.λπ. της μεγαλύτερης γυναίκας. Σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να υπάρχει και κάποια ψυχαναλυτική εξήγηση που αφορά τη σχέση τους με τη μητέρα τους, που τους λείπει ή την οποία έχουν ως πρότυπο. 

Ο έρωτας στερεότυπα δεν κοιτά; 

Αν μπορούμε να πούμε ότι η κριτική που γίνεται στον άνδρα που παντρεύεται ή κάνει σχέση με πολύ μικρότερη γυναίκα είναι αυστηρή, τότε εκείνη που ασκείται σε μια γυναίκα που επιλέγει έναν νεότερο άνδρα μόνο πολύ σκληρή μπορεί να χαρακτηριστεί. Άλλωστε, είναι εκείνη που τολμά να αγνοήσει το κοινωνικό στερεότυπο που θέλει τον άνδρα μεγαλύτερο από τη γυναίκα. Ο κοινωνικός περίγυρος της κρούει τον κώδωνα του κινδύνου ότι κινδυνεύει σύντομα να φαίνεται «μαμά» του, να την παρατήσει αφού κάνει το «κέφι» του ή να βρεθεί εγκλωβισμένη σε μία σχέση χωρίς ασφάλεια. Όλα τα παραπάνω, βέβαια, δεν είναι καθόλου απαραίτητο ότι θα συμβούν, είναι όμως σίγουρο ότι εκφράζουν τα κοινωνικά στερεότυπα μιας παλαιότερης κοινωνίας κυρίως, όπου η γυναίκα έχανε την αξία της μόλις περνούσε η αναπαραγωγική της ηλικία. Πολλές γυναίκες σκέφτονται έτσι και πολλές άλλες, καθώς ερωτεύονται και εμπιστεύονται έναν άνδρα μικρότερό τους, «αναγκάζονται» να αγνοήσουν τα στερεότυπα -που ούτως ή άλλως αντανακλούν τον τρόπο σκέψης μας και όχι την πραγματικότητα- και να πειστούν ότι και οι νεότεροι άνδρες μπορεί τελικά να αποδειχτούν ώριμοι και σταθεροί. Άλλωστε, η δοκιμή και η ζωή μένει να τις πείσουν. 

Οι ανώριµοι συνοµήλικοι 

Έτσι όπως η εποχή μας είναι ανασφαλής, οικονομικά κυρίως, οι νέοι άνθρωποι -άνδρες και γυναίκες- δυσκολεύονται να αποφασίσουν να κάνουν οικογένεια. Συχνά, λοιπόν, φαίνονται πολύ ανώριμοι και φέρονται ανάλογα. Δεν είναι, λοιπόν, απίθανο μια νέα γυναίκα ή και ένας νέος άνδρας που βρίσκουν τους συνομηλίκους τους ανώριμους και αναζητούν μια ουσιαστική σχέση να επιλέξουν έναν άνθρωπο αποφασισμένο, που θα είναι έτοιμος να δεσμευτεί και να κάνει οικογένεια. Έτσι, είναι πιθανότερο να υπάρχουν κοινωνικά και πρακτικά κριτήρια από ό,τι ψυχολογικά (ψυχαναλυτικής προέλευσης) όσον αφορά την επιλογή ως συντρόφου ενός ανθρώπου με τον οποίο υπάρχει μία διαφορά ηλικίας. 

Τη ζωή δεν την προβλέπουµε 

Και ωραία γνωρίσαμε και ερωτευτήκαμε και κάναμε μια σχέση με μια μεγαλύτερη γυναίκα ή αντίστοιχα με έναν μεγαλύτερο άνδρα. Θα πρέπει να προχωρήσουμε και να κάνουμε μία σοβαρή σχέση ή έναν γάμο μαζί του/της; Μήπως θα έρθει μια μέρα που θα το μετανιώσουμε και οι γύρω μας θα μας πουν χαιρέκακα «Σ’ τα ’λεγα εγώ»; Μια μέρα που ο νεότερος/η σύντροφος θα μας απατήσει ή κάποια στιγμή που ο μεγαλύτερος/η θα μας απογοητεύσει γιατί θα μας φανεί ότι μας κρατάει πίσω; Μπορεί. Τη ζωή όμως δεν μπορούμε να την προβλέψουμε. Εφόσον αποφασίζουμε να κάνουμε μια σχέση, δεχόμαστε ότι στο πλαίσιό της πολλά απρόβλεπτα μπορεί να συμβούν. Έναν σύντροφο τον επιλέγουμε ενστικτωδώς και όχι με λογικά κριτήρια, δεν μπαίνουμε μαζί του σε μια συνεργασία, αλλά κάνουμε μια συναισθηματική επιλογή. Σίγουρα πριν προχωρήσουμε σε έναν γάμο ή μια σοβαρή σχέση θα πρέπει να λάβουμε πολλά πράγματα υπόψη μας. Τα σημαντικότερα είναι τα συναισθήματα που έχουμε για τον άλλον, η χημεία που υπάρχει μεταξύ μας, το πόσο ταιριάζουν αυτά που μας αρέσει να κάνουμε στην καθημερινότητά μας και βέβαια το κατά πόσον συμπίπτουν οι κοσμοθεωρίες μας, τα όσα πιστεύουμε για τη ζωή και περιμένουμε από αυτήν. Έτσι, η διαφορά της ηλικίας δεν μπορεί να είναι το βασικό μας κριτήριο για να επιλέξουμε το αν θα είμαστε ή όχι με κάποιον. 

Πότε είναι πρόβληµα η διαφορά ηλικίας 

Η διαφορά ηλικίας μπορεί να δημιουργήσει πρόβλημα σε μια σχέση όταν αυτός είναι ο κύριος ή ο μόνος λόγος για τον οποίο επιλέγουμε τον πιθανό σύντροφό μας (π.χ. επειδή θέλουμε να νιώθουμε δίπλα του νεότεροι, γιατί επιδιώκουμε να εκμεταλλευτούμε την οικονομική ή την κοινωνική του θέση, την εμφάνισή του κ.λπ.). Τότε, ναι, πρόκειται για μία σχέση από συμφέρον και η διαφορά ηλικίας μπορεί να μας δημιουργήσει πρόβλημα επειδή δεν θα υπάρχει το συναισθηματικό υπόβαθρο για να αντέξει η σχέση στον χρόνο. Αν αντίθετα έχουμε αποδεχτεί την ηλικία μας και ταυτόχρονα τη χρονική διαφορά που πιθανώς έχουμε με τον/τη σύντροφό μας, τότε η ηλικία δεν θα μας δημιουργήσει προβλήματα. Ένα άλλο ζήτημα που μπορεί να ανακύψει όταν υπάρχει μεγάλο χάσμα ηλικίας (περισσότερα από 15 ή 20 χρόνια) είναι η διαφορά αντιλήψεων για τη ζωή και τα προβλήματά της και ως εκ τούτου η έλλειψη συνεννόησης, αφού πρόκειται για δύο ανθρώπους που πιθανώς ανήκουν σε διαφορετικές γενιές και ζουν ή σύντομα θα ζήσουν διαφορετικές πραγματικότητες (για παράδειγμα ένας 80χρονος συνταξιούχος με μια δραστήρια 55χρονη γυναίκα καριέρας ή ένας 25χρονος φοιτητής με μια 45χρονη επαγγελματία). Σε αυτές τις περιπτώσεις χρειάζονται σίγουρα κάποιοι συμβιβασμοί, όπως -ας μην το ξεχνάμε αυτό- είναι απαραίτητοι σε όλες τις σχέσεις αν θέλουμε αυτές να κρατήσουν. 

*Άννα Δάλλα, http://www.vita.gr