Τα δάνεια της ανεξαρτησίας που έφεραν την εξάρτηση

*του Γρηγόρη Γιοβανόπουλου

Τι είναι το δημόσιο χρέος; “Είναι το μόνο κομμάτι του εθνικού πλούτου που ανήκει σε όλο το λαό”. Το δημόσιο χρέος είναι δημιούργημα των εμπόρων-τραπεζιτών των κρατών της Σικελίας, της Γένοβας και της Βενετίας κατά τα τέλη του Μεσαίωνα. Όταν τα κράτη αυτά παρήκμασαν, δάνεισαν πολλά χρήματα στην Ισπανία κατά τον 16ο αιώνα. Κατόπιν από τον 17ο αιώνα δάνεισαν την Ολλανδία, και από τις αρχές ως τα μέσα του 18ου αιώνα η Ολλανδία δάνεισε πολλά χρήματα στην Αγγλία και αυτή στη συνέχεια δάνεισε στην Αμερική. Στην Ελλάδα το σύστημα του δημόσιου χρέους έχει τις ρίζες του στην επανάσταση του 1821.

Ο καθηγητής της Δημόσιας Οικονομίας στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας Ανδρέας Ανδρεάδης το βιβλίο του «Ιστορία των Εθνικών δανείων,  το 1904, τ' αρχίζει μ΄ αυτόν εδώ τον τρόπο: «C' est une lamentable histoire que celle de la dette hellenique (είναι μία αξιοθρήνητος ιστορία τα χρέη της Ελλάδας)». Δια των λέξεων τούτων ήρχετο, πρό πεντήκοντα επτά ετών, ο Casimir Leconte της μελέτης του δημοσίου χρέους της Ελλάδος. Μετά την πάροδον σχεδόν εξ δεκαετηρίδων ο επιχειρών συγγραφήν επί του θέματος δύναται ν΄ αναγράψη και αυτός την αυτήν φράσιν».

Από τότε που  ο Ανδρεάδης έγραφε γι αυτό το τεράστιο θέμα πέρασαν περίπου 100 χρόνια. Κι όμως, κι εμείς σήμερα ζούμε έναν εφιάλτη που οφείλεται εν πολλοίς σ’αυτά τα εθνικά δάνεια που αντί για την ανεξαρτησία έφεραν την εξάρτηση.

Ας δούμε όσο πιο σύντομα ,αλλά και ουσιαστικά την ιστορία και τα δεδομένα αυτών των δανείων αλλά και τον ρόλο των προσώπων που τα διαχειρίστηκαν.

 Τα δύο πρώτα  δάνεια πάρθηκαν από την θαλασσοκράτειρα  Αγγλία. Το ένα το 1824, αξίας 800.000 λιρών, που μας δόθηκαν στο 59%  δηλαδή 348.000 λίρες. Το δάνειο αυτό που χαιρετίστηκε ως μεγάλη επιτυχία είχε την εξής διαχείριση:

 α) Οι τράπεζίτες παρακράτησαν τοκοχρεολυσία δύο ετών ήτοι 96.000 λίρες.
β) Eπίσης παρακράτησαν για προμήθεια και ασφάλιστρα 25.746 λίρες.
γ) Οι Ράλλης και Pικάρδος (που συμμετείχαν στην επιτροπή) έλαβαν προμήθεια για τη σύναψη του δεύτερου δανείου 26.576 λίρες.
δ) Για την επιτροπή των Ελλήνων, τον λόρδο Βύρωνα και για διάφορα άλλα έξοδα διατέθηκαν 14.889 λίρες.
ε) Αγοράστηκαν πολεμοφόδια για την Ελλάδα 10.063 λίρες.

Έτσι η ελληνική κυβέρνηση εισέπραξε σε μετρητά μόνο 298.726 λίρες. Και στις 24 Ιουλίου του 1824 το Εκτελεστικό Σώμα εισηγήθηκε στο Βουλευτικό τη σύναψη ενός δεύτερου δανείου από την Αγγλία για τις ανάγκες του αγώνα.

Το άλλο, του 1825 αφορούσε 2.000.000 λίρες  , ήτανε ακόμα πιο τοκογλυφικό, μας δόθηκε στα 55 ½% και δόθηκαν τελικά 572.000 λίρες. Κι όμως, για τις 920.800 λίρες, που τελικά ελάχιστες έφτασαν στη χώρα μας (για να χρησιμοποιηθούν στον εμφύλιο)  καθώς οι περισσότερες φαγώθηκαν από τους ναυπηγούς της Αγγλίας και της Αμερικής και το λόρδο Κόχραν, χρωστούσαμε το 1854 στους Εγγλέζους κεφαλαιούχους πάνω από.....οχτώ εκατομμύρια λίρες!

Η εκκαθάριση του δανείου αυτού έχει ως εξής:
α) Οι τραπεζίτες παρακράτησαν για τοκοχρεολύσια δύο ετών και για προμήθεια έκδοσης του δανείου 284.000 λίρες.
β) Έγιναν παραγγελίες για ναυπήγηση δύο φρεγατών στην Αμερική 155.000 λίρες,
γ) Επίσης για παραγγελίες 6 ατμόπλοιων στο Λονδίνο 160.000 λίρες. δ) Για εξαγορά ομολογιών του πρώτου και του δεύτερου δανείου 212.207 λίρες.
ε) Για αγορά στρατιωτικών εφοδίων 83.679 λίρες,
στ) Η ελληνική κυβέρνηση εισέπραξε σε μετρητά μόνο 216.114 λίρες. Οι επίτροποι Ι. Ορλάνδος και A. Λουριώτης για τις επιμέρους καταχρήσεις των δύο δανείων καταδικάστηκαν από το Ελεγκτικό Συνέδριο το 1834 ως χρεώστες για το ποσό των 28.768 λιρών. Μετά τα δάνεια της ανεξαρτησίας, κατά την καποδιστριακή περίοδο, η μεν Ρωσία χορήγησε στον κυβερνήτη 1.100.000 χρυσά φράγκα, ο δε φιλέλληνας Eϋνάρδος στα 1829 χορήγησε 700.000 χρυσά φράγκα.

 Αργότερα με τη συνθήκη, του Λονδίνου στις 25-7 του Μάη 1832 δόθηκε στην Ελλάδα  ένα  δάνειο 60.000.000 φράγκων. 

Το δάνειο αυτό το διαπραγματεύθηκαν οι τρεις μεγάλες Δυνάμεις μ΄ εκείνους τους πάμπλουτους τραπεζίτες του Παρισιού, τους Ρότσιλντ. Τ΄ αγόρασαν οι Ρότσιλντ στα 94%, πήρανε και 2% μεσιτεία και μαζί με «άλλα τινά ωφελήματα», βούτηξαν 6.986.013 δραχμές, μ΄ άλλα λόγια γύρω στις διακόσιες εβδομήντα εφτά χιλιάδες χρυσές λίρες.

Από αυτά δόθηκαν στην Τουρκία για αποζημίωση 12.531.174
και Για έξοδα της σεβαστής μας αντιβασιλείας (μισθοί, οδοιπορικά, έπιπλα): 1.397.654

Βέβαια έπρεπε να πληρωθεί και ο βαυαρικός στρατός  που ήρθε μαζί με τον Όθωνα στην Ελλάδα για να μας προστατεύσει ( και να μείνουν νηστικοί οι αγωνιστές της λευτεριάς).

Δείτε λοιπόν τι κόστισε  ορίστε τι μας κόστισε:

1.- Για οπλισμό, συντήρηση, μισθούς και έξοδα μεταφοράς στον ερχομό: 2.746.067
2.- Για συντήρησή του ένα χρόνο στην Ελλάδα: 1.784.283
3.- Για έξοδα μεταφοράς στην επιστροφή του:  217.700
Σύνολο 4.748.050 δρχ 

Έξυπνα ειπώθηκε τότε πως «οι Έλληνες πλερώσανε για να 'χουν τους Βαυαρούς κι έπειτα ξαναπλέρωσαν για να τους ξεφορτωθούν».

Και βέβαια αυτοί οι πολιτισμένοι Γερμανοί φρόντισαν να μας πασάρουν ότι άχρηστο είχαν στις αποθήκες τους «Το πολεμοφόδια και αι αποσκευαί», είπε, που μ΄ αυτά εφοδίασαν το στρατό που στείλανε, «συνεκείντο εξ όσων αχρήστων πραγμάτων περιείχον αι αποθήκαι και τα οπλοστάσια του Μονάχου», ομολόγησε στις 3 του Μάρτη 1860 στη Γερουσία ο τελευταίος υπουργός των Στρατιωτικών του 'Οθωνα, ο Σπυρομήλιος.

Ο Παπαντωνίου έγραφε τότε:
«Τρεις χιλιάδες βαυαρικός στρατός, χρήσιμος μόνο για να μείνουν εξαιτίας του νηστικοί, άνεργοι και απελπισμένοι οι Έλληνες που πολέμησαν στο Εικοσιένα και να ζητούν διέξοδο στη ληστεία οι άνθρωποι του μπαρουτιού που δίκαια περίμεναν, όταν η χώρα έγινε βασίλειο, να σχηματίσουν τον εθνικό της στρατό. Έτσι χώρισαν τον Όθωνα και το λαό του από το ένα μέρος η καμαρίλα του ανακτορικού γραφείου, από το άλλο η βαβαρική στρατιά με τους περιττούς αξιωματικούς, παγώνια που καμάρωναν μέσα σε φανταχτερές στολές. Δεκατέσσερα εκατομμύρια δραχμές ξοδεύτηκαν για να 'ρθή η παράτα, να γίνη μισητή και να φυγή όπως έφυγε» '.

Κάποιοι μελετητές ανεβάζουν τα έξοδα σε δεκάξι εκατομμύρια  και έτσι το 1843, αν κι είχαμε πλερώσει ως τότες για τόκους και χρεολύσια 33.080.795 δραχμές, χρωστούσαμε στις τρεις μεγάλες Δυνάμεις δραχμές 66.842.126 και 46 λεπτά για την ακρίβεια! Άντε λοιπόν τώρα εσύ, Ψωροκώσταινα, να προκόψεις 

Μα κι ο πατέρας του Όθωνα, ο Λουδοβίκος, σε γράμμα του που έστειλε το Δεκέμβρη του 1833 στο γιο του, ομολογούσε πως «υπέρ της διαχειρίσεως ουδέν εγένετο, διότι η αντιβασιλεία ουδέ εν δένδρον εφύτευσεν μέχρι τούδε

Ο Faudot, στο βιβλίο του «Η αλήθεια πάνω στις υποθέσεις της Ελλάδας», μνημονεύει τούτα δω τα χαραχτηριστικά: «Ο Μπενζαμέν Κωστάν έλεγε από το βήμα της Βουλής σχετικά με το ελληνικό δάνειο, πως αντί να στέλνουμε τα ποσά στην Ελλάδα, θα ήταν απλούστερο να τα στέλναμε κατ' ευθείαν στο Μόναχο, για να μην κάνουν το μεγάλο γύρο από το Παρίσι στην Ελλάδα κι από την Ελλάδα στη Βαυαρία. Κι ο Μπενζαμέν Κωστάν γνώριζε καλά το τι έτρεξε. Οι Βαυαροί, έχοντας βοηθούς τους ετερόχθονες, δεν άφησαν το παραμικρό ψιχίο από το δάνειο, που θα στεκόταν για τη χώρα ένας τεράστιος πόρος, αν λογαριάσουμε τους εξευτελιστικούς μισθούς και τα μικρά ετήσια έξοδα».

Σωστά λοιπόν λέει ο καθηγητής Ανδρεάδης

πως ο τόπος «ουχί μόνον δεν επορίσθη ουδεμίαν πραγματικήν ωφέλειαν εκ δανείου προορισμένου να τω επιτρέψη ν' αναλάβη οικονομικώς, άλλ' εκπληρώσαν τας υποχρεώσεις του μέχρι του 1843 υπεβλήθη εις θυσίας ουχί μικρός».

 

Δυστυχώς φαίνεται πως δεν διδαχτήκαμε τίποτα από τα παθήματα του παρελθόντος και υποθηκεύσαμε για μια ακόμη φορά τη χώρα και το μέλλον των παιδιών μας.

Ας ελπίσουμε πως σ’ αυτή την κρίσιμη στιγμή θα πρυτανεύσει η λογική και δεν θα παρασυρθούμε σε αυτοκτονικές επιλογές .