Με μια ολοκληρωμένη επιστημονικά και τεκμηριωμένη πολιτικά πλατφόρμα κριτικής επί της Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων της Οργάνωσης των ΠΟΑΥ Βορείου Ευβοϊκού-Διαύλου Ωρεών και Νοτίου Ευβοϊκού, στα πλαίσια του Ειδικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις Υδατοκαλλιέργειες, παρέμβηκε στην συνεδρίαση της Επιτροπής Περιβάλλοντος, ο Νίκος Στουπής Περιφερειακός Σύμβουλος και επικεφαλής της Ριζοσπαστικής και Οικολογικής Συνεργασίας, Γεωπόνος στο επάγγελμα και με επαγγελματική εμπειρία στα θέματα των ιχθυοκαλλιεργειών.
Στηριγμένος σε δομένα της επιστήμης και της τεχνικής των υδατοκαλλιεργειών, τις σοβαρές κριτικές παρατηρήσεις και προσεγγίσεις που εμπεριείχαν οι γνωμοδοτήσεις των αρμόδιων υπηρεσιών της Αποκεντρωμένης Διοίκησης και του ΥΠΑΑΤ, αλλά και τις τεκμηριωμένες αντιδράσεις των κατοίκων των Δήμων , των φορέων και πολιτών των τοπικών κοινωνιών , ανέδειξε τις σοβαρές ελλείψεις , και λαθεμένες επιλογές της μελέτης. Οδήγησε την πλειοψηφία της Επιτροπής να υιοθετήσει στην ουσία τους τις κατατεθείσες προτάσεις του. Δυστυχώς δεν έκανε κατορθωτό η Επιτροπή να υιοθετήσει την πρότασή του: η Ομάδα Μελέτης αφού διαβουλευθεί απ ευθείας με τις τοπικές κοινωνίες και λάβει υπόψη της τις παρατηρήσεις της σημερινής συζήτησης να τοποθετηθεί επί αυτών και να επανέλθει με νεώτερη εισήγηση της σε επόμενη συνεδρίαση εντός συντόμου χρονικού διαστήματος, όπου θα ελαμβάνοντο η τελική απόφαση.
Έπεσε έτσι στο κενό η προσπάθεια ορισμένων να παρουσιάσουν ως ενάντιο στον κλάδο των ιχθυοκαλλιεργειών όποιον εξέφραζε διαφωνίες με την μελέτη ή ως οπαδό της σημερινής κατάστασης όποιον εναντιώνονταν στην προτεινόμενη χωροθέτηση. Κυρίως, αποδομήθηκε η άποψη πως στο όνομα ότι χρειαζόμαστε την χωροθέτηση ή γενικά ο κλάδος των ιχθυοκαλλιεργειών είναι εθνικής σημασίας οφείλουμε να αποδεχθούμε ως θέσφατο την συγκεκριμένη μελέτη.
Στην ομιλία του ο κ. Στουπής αναλυτικά είπε:
«Δεν μπορώ, παρόλο που για τους γνωστούς δεδηλωμένους και καταγραμμένους λόγους καταψήφισα στην Συνεδρίαση του Περιφερειακού Συμβουλίου το Ειδικό Χωροταξικό για την υδατοκαλλιέργειες, παρά να σημειώσω το θετικό της προσπάθειας συγκεκριμενοποίησης της χωροταξικής τοποθέτησης στις εν λόγω περιοχές ενδιαφέροντος όπου υπάρχουν ήδη λειτουργούσες μονάδες υδατοκαλλιέργειας, υπογραμμίζοντας όμως παράλληλα το πρόβλημα της λάθος μεθοδολογίας να παρουσιάζεται αυτόνομα η χωροθεσία ενός κλάδου χωρίς να έχει προηγηθεί η αξιολόγηση και σύγκρισή της με τις χωροθεσίες άλλων δραστηριοτήτων κυρίως όσον αφορά περιοχές με αντικρουόμενες ταυτόχρονες χρήσεις και κυρίως την αντίληψη του μελετητή να μην εξετάζει και αναλύει το αφετηριακό σενάριο μηδενικής βάσης , δηλ. να κάνουμε χωροθέτηση χωρίς να έχουμε την παρουσία των λειτουργούντων μονάδων , ούτως ώστε στην βάση αυτή να αντιμετωπισθούν αντιτιθέμενα με την σημερινή τους λειτουργία σενάρια. και προβλήματα.
Αφετηριακά θέλω να σημειώσω πως όσον μας αφορά αντιμετωπίζουμε τον κλάδο των ιχθυοκαλλιεργειών πρωτίστως από την αναπτυξιακή σκοπιά του πρωτογενή τομέα καθώς μιλάμε για έναν κερδοφόρο δυναμικό κλάδο και με εξαγωγικό προσανατολισμό ιδιαίτερης αναπτυξιακής σημασίας για την Περιφέρεια της Στερεάς Ελλάδας , που στηρίζει την απασχόληση, στις σημερινές ιδιαίτερα οικονομικές συνθήκες κρίσης και που σχετίζεται με τις δυνατότητες διατροφικής επάρκειας της χώρας στον διεθνή πόλεμο για πρόσβαση σε φθηνές πηγές πρωτεΐνης. Για αυτό και θεωρούμε μάλιστα πως στα πλαίσια της μικτής συνυπάρχουσας οικονομίας που υποστηρίζουμε ( δημόσιος- ιδιωτικός – κοινωνικός τομέας ) θα έπρεπε κατά την χωροθέτηση να προβλεφθεί και να δεσμευθεί ισότιμος κατ αντιστοιχία αριθμός θέσεων και για τους τρείς τομείς. Σαφώς και οφείλουμε να λάβουμε υπόψη μας την σημερινή διαμορφωμένη κατάσταση και ότι επιχειρηματίες έχουν επενδύσει κεφάλαια, έχουν δημιουργήσει υποχρεώσεις και έχουν αναλάβει ρίσκα σε αυτήν.
Ταυτόχρονα όμως ξεκαθαρίζουμε πως μας ενδιαφέρει πρωτίστως το διαχεόμενο μακροπρόθεσμο κοινωνικό όφελος και βέβαια αναδεικνύουμε από την οικολογική σκοπιά και τις αρνητικές συνέπειες αυτών των δραστηριοτήτων στο περιβάλλον - άσχετα αν αναφερόμαστε σε μια από τις λιγότερο ρυπογόνες παραγωγικές δραστηριότητες - και που τις προσδιορίζουμε συγκεκριμένα:
• Την συχνή διαφυγή από τις μονάδες ιχθύων η οποία προκαλεί γενετική ρύπανση με αποτέλεσμα να υπάρχει πίεση στην βιοποικιλότητα.
• Στα εκκρίματα των ιχθύων σε συνδυασμό με τα υπολείμματα των τροφών που συσσωρεύονται επί του πυθμένα της θάλασσας κάτω και περιμετρικά των κλουβιών και τα οποία συνιστούν πρόβλημα και απαιτούν συγκεκριμένες πρακτικές για την αποφυγή επικίνδυνων μελλοντικών περιβαλλοντικών εξελίξεων στο χώρο απόθεσής τους.
• Την πιθανότητα ανεξέλεγκτης εισροής βοηθητικών χημικών ουσιών και αντιβιοτικών, που οι κακές πρακτικές διαχείρισης τους συνιστούν σοβαρές περιβαλλοντικές επιβαρύνσεις.
• Την επιβάρυνση του ευρύτερου περιβάλλοντος παρουσίας των μονάδων με στερεά απορρίμματα (κατασκευαστικά υλικά, συσκευασίες κλπ)
Με αυτή την γενική λοιπόν αντίληψη τι έχουμε να σημειώσουμε συγκεκριμένα, λαμβάνοντας υπόψη και τις σοβαρές παρατηρήσεις που διατύπωσαν οι αρμόδιες εμπλεκόμενες υπηρεσίες :
1. Οφείλει να αποκατασταθεί άμεσα η έλλειψη να μην έχουμε ενιαία χρονικά αφετηρία βάσης σύγχρονων μετρήσεων των φυσικοχημικών και βιολογικών παραμέτρων του θαλάσσιου υδάτινου περιβάλλοντος της Περιοχής Μελέτης πριν την χωροθέτηση και τον προσδιορισμό της δυναμικότητας και ως αποτέλεσμα μετρήσεων στο Πεδίο. Δεν είναι δυνατόν – ειδικά για τον Ν. Ευβοϊκό να στηριζόμαστε σε βιβλιογραφικά δεδομένα και μετρήσεις προ του 2003, όπως αναφέρθηκε ούτε η χωροθέτηση να γίνεται ως εργασία –μελέτη γραφείου, και όχι ως αποτελέσματα έρευνας και συμπερασμάτων από το πεδίο. Είναι αξιοπερίεργο να μην υπάρχει μια ανάλυση των φυσικοχημικών και βιολογικών παραμέτρων των περιοχών χωροθέτησης, ενώ παρόλο ότι οι ιχθυοκαλλιέργειες αναπτύσσονται στην χώρα μας εδώ και 20 τουλάχιστον χρόνια, δεν υπάρχει η οιαδήποτε συγκεκριμένη, αξιολόγηση της υφιστάμενης κατάστασης, και των επιπτώσεων από την λειτουργία των ιχθυοκαλλιεργειών στο άμεσο και γειτνιάζον περιβάλλον λειτουργίας τους.
2. Δεν μπορούμε να χωροθετούμε υδατοκαλλιέργειες χωρίς να έχουμε μελετήσει το βυθό των χώρων εγκατάστασης, αν και σε ποια απόσταση υπάρχουν προστατευόμενα από Διεθνείς Συνθήκες Λιβάδια Ποσειδωνίας , η ύπαρξή των οποίων καθιστά απαγορευτική την χωροθέτηση υδατοκαλλιεργειών.
3. Δεδομένου ότι επιλέγεται ως μοντέλο χωροθέτησης αυτό της «συγκέντρωσης- συγκεντροποίησης» των μονάδων και περιορίζονται οι δυνατότητες ανάπτυξης των μικρών –μεμονωμένων και σε διασπορά, σε συνδυασμό με την ρύθμιση – πρόβλεψη ανατροπής επί το χείρον, σε σχέση με την σημερινή κατάσταση, της βιοικανότητας εκτροφής και του δείκτη εκτροφής ιχθυόμαζας , και την μέχρι τώρα εμπειρία σχετικά με την αδυναμία ή την ανυπαρξία θέλησης ελέγχου από μεριάς των δημοσίων φορέων, μας δημιουργείται ανησυχία .
Αυτό το μοντέλο:
• Εν δυνάμει δύναται να αποτελέσει μεγαλύτερη πηγή περιβαλλοντικής επιβάρυνσης
• Υπονομεύει την ισόρροπη ανάπτυξη επί μέρους περιοχών αφού η παρουσία μεγάλων πάρκων ιχθυο-καλλιέργειας δημιουργεί μονοσήμαντη εξάρτηση από έναν τομέα της οικονομίας και δημιουργεί ευθέως μεγάλη αντιπαράθεση χρήσεων γης
• Διευκολύνει τους μεγάλους επιχειρηματικά παίκτες και ανοίγει τον δρόμο στην εξαφάνιση των μικρών παραγωγών και στην οικονομική συγκέντρωση στα χέρια ολίγων όλου του κλάδου, όπου ουσιαστικά όλοι οι μικροί (όπως έγινε και με τον κλάδο χοιροτροφίας-πτηνοτροφίας) θα γίνουν δορυφόροι των μεγάλων δουλεύοντας για αυτούς
• Αδυνατίζει από υγειονομικής άποψης την παραγωγική ευστάθεια του κλάδου , αφού οποιοδήποτε πρόβλημα εξωγενές ή εσωγενές στο πάρκο ιχθυοκαλλιέργειας μπορεί να δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα ευζωίας του πληθυσμού
Δοθέντος ότι η έγκριση των ΠΟΑΥ έχει δεκαετή χρονικό ορίζοντα και ότι η μελέτη αναφέρεται σε αύξηση κατά 400% της δυναμικότητας σε σχέση με την υφιστάμενη κατάσταση την στιγμή που η διαθέσιμη αύξηση της έκτασης είναι μόνο 100% - παρόλο που αυτά γίνονται κατά παράβαση του Χωροταξικού που θεωρεί κορεσμένη την Εύβοια από άποψη ανάπτυξης υδατοκαλλιεργειών - πρέπει από την μια να ορισθεί χαμηλότερο πλαφόν – στόχος πχ το μισό και μάλιστα με ετήσιο πλαφόν αύξησης της δυναμικότητας και σε συσχέτιση πάντα με την παρακολούθηση της εξέλιξης των ετησίων μετρήσεων και μεταβολών του προηγούμενου σημείου .
4. Η όλη προσέγγιση σε σχέση με την παράκτια αλιεία εξακολουθεί να γίνεται στην βάση του πως η αλιεία δεν θα επηρεάσει την ιχθυοκαλλιέργεια και όχι πως η ιχθυοκαλλιέργεια δεν θα επηρεάσει την αλιεία. .
Σε μια χώρα όμως σαν την δική μας όπου κύρια χαρακτηριστικά της είναι:
• το εκτεταμένο δίκτυο ακτογραμμών,
• το κλειστό της θάλασσας και ο σχηματισμό ς πολλών κόλπων,
• τα σχετικά όχι μεγάλα βάθη,
• ο πλούσιος βυθός των θαλασσών της,
• τα πολλά ρεύματα, και η καλή οξυγόνωσή της θάλασσας,
• η ενδιαφέρουσα μέση θερμοκρασία των νερών και μικρό εύρος της ετήσιας διακύμανσης της,
• η πλούσια βιοποικιλότητά της ,
και ως εκ τούτων διαμορφώνονται ιδανικές συνθήκες αναπαραγωγής και ανάπτυξης της ελεύθερης εκτροφής ιχθύων και γενικά των θαλάσσιων ειδών,
κατά την γνώμη μας, αποκτά ιδιαίτερη σημασία η παράκτια αλιεία για επαγγελματική και ερασιτεχνική χρήση ως παραδοσιακός κλάδος του πρωτογενή τομέα για την ανάπτυξη της χώρας και που σχετίζεται με την διαβίωση μεγάλης μερίδας πληθυσμού. Με την έννοια αυτή , και αν μιλάμε για προστασία της παράκτιας αλιείας οφείλουμε να προσδιορίσουμε κενή έκταση από μονάδα σε μονάδα, είτε από ζώνη σε ζώνη , να της αφήσουμε ζωτικό χώρο ύπαρξης και μάλιστα συντριπτικά πολλαπλάσιο (τετραπλάσια, πενταπλάσιο) στην συνέχεια των μονάδων υδατοκαλλιέργειας ή από ζώνη σε ζώνη.
5. Δεν μπορεί να γίνει αποδεκτό ως το αναγκαία προβλεπόμενο εναλλακτικό σενάριο αυτό του μηδενικού όπως επιλέγει η μελέτη. Η επισήμανση των υπηρεσιών να εξεταστεί ως εναλλακτικό σενάριο αυτό της εγκατάστασης των μονάδων σε μεγαλύτερα βάθη και σε μεγαλύτερες από την ακτή αποστάσεις , μαζί με την αξιολόγηση της ευρωπαϊκής εμπειρίας, όπου οι διαδικασίες χωροθέτησης στην κοινόχρηστη θάλασσα είναι πολύ αυστηρές και η ιχθυοπαραγωγή γίνεται σε μονάδες στη στεριά, θεωρώ πως πρέπει να υιοθετηθούν από την σημερινή μας συνεδρίαση. Ενώ σαφώς πρέπει να αποκλειστεί από την χωροθέτηση οποιαδήποτε τοποθεσία αναφέρεται σε υπό επέκταση Περιοχές NATURA.
6. Οι ακτές, δηλαδή ο αιγιαλός και η παραλία, αποτελούν ευπαθή οικοσυστήματα, που απολαμβάνουν τη συνταγματική προστασία του άρθρου 24 του Συντάγματος.. Το Συμβούλιο της Επικρατείας έχει αποφανθεί ότι «η διαχείριση των παράκτιων οικοσυστημάτων πρέπει να γίνεται κατά τρόπο ώστε να διασφαλίζεται η διατήρηση της μορφολογίας των ακτών, η ακεραιότητα της ακτογραμμής, η ανάδειξη της αισθητικής του τοπίου, η διατήρηση του φυσικού της προορισμού καθώς και η ελεύθερη και ακώλυτη πρόσβαση των πολιτών σε αυτές.» Ο αιγιαλός και η παραλία είναι σύμφωνα με το Σύνταγμα της χώρας κοινόχρηστος. Ο χαρακτήρας του κοινόχρηστου δεν μπορεί να αναιρεθεί ή παραβιαστεί με νόμο, διάταγμα ή κυβερνητική απόφαση. Με την έννοια αυτή λοιπόν δεν μπορεί να γίνουν αποδεκτές λογικές της μελέτης που στο όνομα ενίσχυσης της επιχειρηματικότητας του κλάδου δίδουν δημόσιο χώρο όσον αφορά υποδομές, πολεοδομικές παρεκκλίσεις, παρεκκλίσεις επί του αιγιαλού και της παραλίας. Είναι καθαρό πως δεν μπορεί η συγκεκριμένη χωροθέτηση που σήμερα συζητάμε να αφήσει οιαδήποτε χαραμάδα για εξαιρέσεις εγκαταστάσεων επί του αιγιαλού και της παραλίας πέραν των όσων (προβλήτες – λιμενικά έργα ) αφορούν τις συνθήκες ασφαλούς μεταφοράς και τις οποίες σαφώς προσδιορίζει η υπάρχουσα σήμερα νομοθεσία.
7. Η καλή περιβαλλοντική πρακτική της υδρανάπαυσης δεν μπορεί να υπονομεύεται με την επίκληση της προαιρετικότητας που προνοεί η νομοθεσία, αλλά για τις ΠΟΑΥ να καταστεί υποχρεωτική στα όρια εντός κάθε μίας μονάδας υδατοκαλλιέργειας και να μην συγχέεται με την πρόβλεψη νέων θέσεων χωροθέτησης εντός κάθε ζώνης ΠΟΑΥ. Να ορισθεί μάλιστα και συγκεκριμένο σχήμα του κύκλου υδρανάπαυσης (πχ τετραπλός κύκλος, χρονική διάρκεια τριετίας όσον αφορά την εναλλαγή των κύκλων, αλληλουχία συγκεκριμένη στην εναλλαγή ανάλογα με τα καταγραφέντα ρεύματα, τους καταγραμμένους κυματισμούς και τους κυριαρχούντες ανέμους κλπ), έστω και αν χρειασθεί να επεκτείνουμε την διάρκεια των ΠΟΑΥ σε 12 χρόνια, ή να μεγαλώσουμε την διαθέσιμη συνολική θαλάσσια έκταση σε κάθε μονάδα (στην περίπτωση του τετραετούς κύκλου τετραπλασιασμός της σημερινής λειτουργικής τους έκτασης που σήμερα καταλαμβάνουν) .
Στηριγμένος σε δομένα της επιστήμης και της τεχνικής των υδατοκαλλιεργειών, τις σοβαρές κριτικές παρατηρήσεις και προσεγγίσεις που εμπεριείχαν οι γνωμοδοτήσεις των αρμόδιων υπηρεσιών της Αποκεντρωμένης Διοίκησης και του ΥΠΑΑΤ, αλλά και τις τεκμηριωμένες αντιδράσεις των κατοίκων των Δήμων , των φορέων και πολιτών των τοπικών κοινωνιών , ανέδειξε τις σοβαρές ελλείψεις , και λαθεμένες επιλογές της μελέτης. Οδήγησε την πλειοψηφία της Επιτροπής να υιοθετήσει στην ουσία τους τις κατατεθείσες προτάσεις του. Δυστυχώς δεν έκανε κατορθωτό η Επιτροπή να υιοθετήσει την πρότασή του: η Ομάδα Μελέτης αφού διαβουλευθεί απ ευθείας με τις τοπικές κοινωνίες και λάβει υπόψη της τις παρατηρήσεις της σημερινής συζήτησης να τοποθετηθεί επί αυτών και να επανέλθει με νεώτερη εισήγηση της σε επόμενη συνεδρίαση εντός συντόμου χρονικού διαστήματος, όπου θα ελαμβάνοντο η τελική απόφαση.
Έπεσε έτσι στο κενό η προσπάθεια ορισμένων να παρουσιάσουν ως ενάντιο στον κλάδο των ιχθυοκαλλιεργειών όποιον εξέφραζε διαφωνίες με την μελέτη ή ως οπαδό της σημερινής κατάστασης όποιον εναντιώνονταν στην προτεινόμενη χωροθέτηση. Κυρίως, αποδομήθηκε η άποψη πως στο όνομα ότι χρειαζόμαστε την χωροθέτηση ή γενικά ο κλάδος των ιχθυοκαλλιεργειών είναι εθνικής σημασίας οφείλουμε να αποδεχθούμε ως θέσφατο την συγκεκριμένη μελέτη.
Στην ομιλία του ο κ. Στουπής αναλυτικά είπε:
«Δεν μπορώ, παρόλο που για τους γνωστούς δεδηλωμένους και καταγραμμένους λόγους καταψήφισα στην Συνεδρίαση του Περιφερειακού Συμβουλίου το Ειδικό Χωροταξικό για την υδατοκαλλιέργειες, παρά να σημειώσω το θετικό της προσπάθειας συγκεκριμενοποίησης της χωροταξικής τοποθέτησης στις εν λόγω περιοχές ενδιαφέροντος όπου υπάρχουν ήδη λειτουργούσες μονάδες υδατοκαλλιέργειας, υπογραμμίζοντας όμως παράλληλα το πρόβλημα της λάθος μεθοδολογίας να παρουσιάζεται αυτόνομα η χωροθεσία ενός κλάδου χωρίς να έχει προηγηθεί η αξιολόγηση και σύγκρισή της με τις χωροθεσίες άλλων δραστηριοτήτων κυρίως όσον αφορά περιοχές με αντικρουόμενες ταυτόχρονες χρήσεις και κυρίως την αντίληψη του μελετητή να μην εξετάζει και αναλύει το αφετηριακό σενάριο μηδενικής βάσης , δηλ. να κάνουμε χωροθέτηση χωρίς να έχουμε την παρουσία των λειτουργούντων μονάδων , ούτως ώστε στην βάση αυτή να αντιμετωπισθούν αντιτιθέμενα με την σημερινή τους λειτουργία σενάρια. και προβλήματα.
Αφετηριακά θέλω να σημειώσω πως όσον μας αφορά αντιμετωπίζουμε τον κλάδο των ιχθυοκαλλιεργειών πρωτίστως από την αναπτυξιακή σκοπιά του πρωτογενή τομέα καθώς μιλάμε για έναν κερδοφόρο δυναμικό κλάδο και με εξαγωγικό προσανατολισμό ιδιαίτερης αναπτυξιακής σημασίας για την Περιφέρεια της Στερεάς Ελλάδας , που στηρίζει την απασχόληση, στις σημερινές ιδιαίτερα οικονομικές συνθήκες κρίσης και που σχετίζεται με τις δυνατότητες διατροφικής επάρκειας της χώρας στον διεθνή πόλεμο για πρόσβαση σε φθηνές πηγές πρωτεΐνης. Για αυτό και θεωρούμε μάλιστα πως στα πλαίσια της μικτής συνυπάρχουσας οικονομίας που υποστηρίζουμε ( δημόσιος- ιδιωτικός – κοινωνικός τομέας ) θα έπρεπε κατά την χωροθέτηση να προβλεφθεί και να δεσμευθεί ισότιμος κατ αντιστοιχία αριθμός θέσεων και για τους τρείς τομείς. Σαφώς και οφείλουμε να λάβουμε υπόψη μας την σημερινή διαμορφωμένη κατάσταση και ότι επιχειρηματίες έχουν επενδύσει κεφάλαια, έχουν δημιουργήσει υποχρεώσεις και έχουν αναλάβει ρίσκα σε αυτήν.
Ταυτόχρονα όμως ξεκαθαρίζουμε πως μας ενδιαφέρει πρωτίστως το διαχεόμενο μακροπρόθεσμο κοινωνικό όφελος και βέβαια αναδεικνύουμε από την οικολογική σκοπιά και τις αρνητικές συνέπειες αυτών των δραστηριοτήτων στο περιβάλλον - άσχετα αν αναφερόμαστε σε μια από τις λιγότερο ρυπογόνες παραγωγικές δραστηριότητες - και που τις προσδιορίζουμε συγκεκριμένα:
• Την συχνή διαφυγή από τις μονάδες ιχθύων η οποία προκαλεί γενετική ρύπανση με αποτέλεσμα να υπάρχει πίεση στην βιοποικιλότητα.
• Στα εκκρίματα των ιχθύων σε συνδυασμό με τα υπολείμματα των τροφών που συσσωρεύονται επί του πυθμένα της θάλασσας κάτω και περιμετρικά των κλουβιών και τα οποία συνιστούν πρόβλημα και απαιτούν συγκεκριμένες πρακτικές για την αποφυγή επικίνδυνων μελλοντικών περιβαλλοντικών εξελίξεων στο χώρο απόθεσής τους.
• Την πιθανότητα ανεξέλεγκτης εισροής βοηθητικών χημικών ουσιών και αντιβιοτικών, που οι κακές πρακτικές διαχείρισης τους συνιστούν σοβαρές περιβαλλοντικές επιβαρύνσεις.
• Την επιβάρυνση του ευρύτερου περιβάλλοντος παρουσίας των μονάδων με στερεά απορρίμματα (κατασκευαστικά υλικά, συσκευασίες κλπ)
Με αυτή την γενική λοιπόν αντίληψη τι έχουμε να σημειώσουμε συγκεκριμένα, λαμβάνοντας υπόψη και τις σοβαρές παρατηρήσεις που διατύπωσαν οι αρμόδιες εμπλεκόμενες υπηρεσίες :
1. Οφείλει να αποκατασταθεί άμεσα η έλλειψη να μην έχουμε ενιαία χρονικά αφετηρία βάσης σύγχρονων μετρήσεων των φυσικοχημικών και βιολογικών παραμέτρων του θαλάσσιου υδάτινου περιβάλλοντος της Περιοχής Μελέτης πριν την χωροθέτηση και τον προσδιορισμό της δυναμικότητας και ως αποτέλεσμα μετρήσεων στο Πεδίο. Δεν είναι δυνατόν – ειδικά για τον Ν. Ευβοϊκό να στηριζόμαστε σε βιβλιογραφικά δεδομένα και μετρήσεις προ του 2003, όπως αναφέρθηκε ούτε η χωροθέτηση να γίνεται ως εργασία –μελέτη γραφείου, και όχι ως αποτελέσματα έρευνας και συμπερασμάτων από το πεδίο. Είναι αξιοπερίεργο να μην υπάρχει μια ανάλυση των φυσικοχημικών και βιολογικών παραμέτρων των περιοχών χωροθέτησης, ενώ παρόλο ότι οι ιχθυοκαλλιέργειες αναπτύσσονται στην χώρα μας εδώ και 20 τουλάχιστον χρόνια, δεν υπάρχει η οιαδήποτε συγκεκριμένη, αξιολόγηση της υφιστάμενης κατάστασης, και των επιπτώσεων από την λειτουργία των ιχθυοκαλλιεργειών στο άμεσο και γειτνιάζον περιβάλλον λειτουργίας τους.
2. Δεν μπορούμε να χωροθετούμε υδατοκαλλιέργειες χωρίς να έχουμε μελετήσει το βυθό των χώρων εγκατάστασης, αν και σε ποια απόσταση υπάρχουν προστατευόμενα από Διεθνείς Συνθήκες Λιβάδια Ποσειδωνίας , η ύπαρξή των οποίων καθιστά απαγορευτική την χωροθέτηση υδατοκαλλιεργειών.
3. Δεδομένου ότι επιλέγεται ως μοντέλο χωροθέτησης αυτό της «συγκέντρωσης- συγκεντροποίησης» των μονάδων και περιορίζονται οι δυνατότητες ανάπτυξης των μικρών –μεμονωμένων και σε διασπορά, σε συνδυασμό με την ρύθμιση – πρόβλεψη ανατροπής επί το χείρον, σε σχέση με την σημερινή κατάσταση, της βιοικανότητας εκτροφής και του δείκτη εκτροφής ιχθυόμαζας , και την μέχρι τώρα εμπειρία σχετικά με την αδυναμία ή την ανυπαρξία θέλησης ελέγχου από μεριάς των δημοσίων φορέων, μας δημιουργείται ανησυχία .
Αυτό το μοντέλο:
• Εν δυνάμει δύναται να αποτελέσει μεγαλύτερη πηγή περιβαλλοντικής επιβάρυνσης
• Υπονομεύει την ισόρροπη ανάπτυξη επί μέρους περιοχών αφού η παρουσία μεγάλων πάρκων ιχθυο-καλλιέργειας δημιουργεί μονοσήμαντη εξάρτηση από έναν τομέα της οικονομίας και δημιουργεί ευθέως μεγάλη αντιπαράθεση χρήσεων γης
• Διευκολύνει τους μεγάλους επιχειρηματικά παίκτες και ανοίγει τον δρόμο στην εξαφάνιση των μικρών παραγωγών και στην οικονομική συγκέντρωση στα χέρια ολίγων όλου του κλάδου, όπου ουσιαστικά όλοι οι μικροί (όπως έγινε και με τον κλάδο χοιροτροφίας-πτηνοτροφίας) θα γίνουν δορυφόροι των μεγάλων δουλεύοντας για αυτούς
• Αδυνατίζει από υγειονομικής άποψης την παραγωγική ευστάθεια του κλάδου , αφού οποιοδήποτε πρόβλημα εξωγενές ή εσωγενές στο πάρκο ιχθυοκαλλιέργειας μπορεί να δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα ευζωίας του πληθυσμού
Δοθέντος ότι η έγκριση των ΠΟΑΥ έχει δεκαετή χρονικό ορίζοντα και ότι η μελέτη αναφέρεται σε αύξηση κατά 400% της δυναμικότητας σε σχέση με την υφιστάμενη κατάσταση την στιγμή που η διαθέσιμη αύξηση της έκτασης είναι μόνο 100% - παρόλο που αυτά γίνονται κατά παράβαση του Χωροταξικού που θεωρεί κορεσμένη την Εύβοια από άποψη ανάπτυξης υδατοκαλλιεργειών - πρέπει από την μια να ορισθεί χαμηλότερο πλαφόν – στόχος πχ το μισό και μάλιστα με ετήσιο πλαφόν αύξησης της δυναμικότητας και σε συσχέτιση πάντα με την παρακολούθηση της εξέλιξης των ετησίων μετρήσεων και μεταβολών του προηγούμενου σημείου .
4. Η όλη προσέγγιση σε σχέση με την παράκτια αλιεία εξακολουθεί να γίνεται στην βάση του πως η αλιεία δεν θα επηρεάσει την ιχθυοκαλλιέργεια και όχι πως η ιχθυοκαλλιέργεια δεν θα επηρεάσει την αλιεία. .
Σε μια χώρα όμως σαν την δική μας όπου κύρια χαρακτηριστικά της είναι:
• το εκτεταμένο δίκτυο ακτογραμμών,
• το κλειστό της θάλασσας και ο σχηματισμό ς πολλών κόλπων,
• τα σχετικά όχι μεγάλα βάθη,
• ο πλούσιος βυθός των θαλασσών της,
• τα πολλά ρεύματα, και η καλή οξυγόνωσή της θάλασσας,
• η ενδιαφέρουσα μέση θερμοκρασία των νερών και μικρό εύρος της ετήσιας διακύμανσης της,
• η πλούσια βιοποικιλότητά της ,
και ως εκ τούτων διαμορφώνονται ιδανικές συνθήκες αναπαραγωγής και ανάπτυξης της ελεύθερης εκτροφής ιχθύων και γενικά των θαλάσσιων ειδών,
κατά την γνώμη μας, αποκτά ιδιαίτερη σημασία η παράκτια αλιεία για επαγγελματική και ερασιτεχνική χρήση ως παραδοσιακός κλάδος του πρωτογενή τομέα για την ανάπτυξη της χώρας και που σχετίζεται με την διαβίωση μεγάλης μερίδας πληθυσμού. Με την έννοια αυτή , και αν μιλάμε για προστασία της παράκτιας αλιείας οφείλουμε να προσδιορίσουμε κενή έκταση από μονάδα σε μονάδα, είτε από ζώνη σε ζώνη , να της αφήσουμε ζωτικό χώρο ύπαρξης και μάλιστα συντριπτικά πολλαπλάσιο (τετραπλάσια, πενταπλάσιο) στην συνέχεια των μονάδων υδατοκαλλιέργειας ή από ζώνη σε ζώνη.
5. Δεν μπορεί να γίνει αποδεκτό ως το αναγκαία προβλεπόμενο εναλλακτικό σενάριο αυτό του μηδενικού όπως επιλέγει η μελέτη. Η επισήμανση των υπηρεσιών να εξεταστεί ως εναλλακτικό σενάριο αυτό της εγκατάστασης των μονάδων σε μεγαλύτερα βάθη και σε μεγαλύτερες από την ακτή αποστάσεις , μαζί με την αξιολόγηση της ευρωπαϊκής εμπειρίας, όπου οι διαδικασίες χωροθέτησης στην κοινόχρηστη θάλασσα είναι πολύ αυστηρές και η ιχθυοπαραγωγή γίνεται σε μονάδες στη στεριά, θεωρώ πως πρέπει να υιοθετηθούν από την σημερινή μας συνεδρίαση. Ενώ σαφώς πρέπει να αποκλειστεί από την χωροθέτηση οποιαδήποτε τοποθεσία αναφέρεται σε υπό επέκταση Περιοχές NATURA.
6. Οι ακτές, δηλαδή ο αιγιαλός και η παραλία, αποτελούν ευπαθή οικοσυστήματα, που απολαμβάνουν τη συνταγματική προστασία του άρθρου 24 του Συντάγματος.. Το Συμβούλιο της Επικρατείας έχει αποφανθεί ότι «η διαχείριση των παράκτιων οικοσυστημάτων πρέπει να γίνεται κατά τρόπο ώστε να διασφαλίζεται η διατήρηση της μορφολογίας των ακτών, η ακεραιότητα της ακτογραμμής, η ανάδειξη της αισθητικής του τοπίου, η διατήρηση του φυσικού της προορισμού καθώς και η ελεύθερη και ακώλυτη πρόσβαση των πολιτών σε αυτές.» Ο αιγιαλός και η παραλία είναι σύμφωνα με το Σύνταγμα της χώρας κοινόχρηστος. Ο χαρακτήρας του κοινόχρηστου δεν μπορεί να αναιρεθεί ή παραβιαστεί με νόμο, διάταγμα ή κυβερνητική απόφαση. Με την έννοια αυτή λοιπόν δεν μπορεί να γίνουν αποδεκτές λογικές της μελέτης που στο όνομα ενίσχυσης της επιχειρηματικότητας του κλάδου δίδουν δημόσιο χώρο όσον αφορά υποδομές, πολεοδομικές παρεκκλίσεις, παρεκκλίσεις επί του αιγιαλού και της παραλίας. Είναι καθαρό πως δεν μπορεί η συγκεκριμένη χωροθέτηση που σήμερα συζητάμε να αφήσει οιαδήποτε χαραμάδα για εξαιρέσεις εγκαταστάσεων επί του αιγιαλού και της παραλίας πέραν των όσων (προβλήτες – λιμενικά έργα ) αφορούν τις συνθήκες ασφαλούς μεταφοράς και τις οποίες σαφώς προσδιορίζει η υπάρχουσα σήμερα νομοθεσία.
7. Η καλή περιβαλλοντική πρακτική της υδρανάπαυσης δεν μπορεί να υπονομεύεται με την επίκληση της προαιρετικότητας που προνοεί η νομοθεσία, αλλά για τις ΠΟΑΥ να καταστεί υποχρεωτική στα όρια εντός κάθε μίας μονάδας υδατοκαλλιέργειας και να μην συγχέεται με την πρόβλεψη νέων θέσεων χωροθέτησης εντός κάθε ζώνης ΠΟΑΥ. Να ορισθεί μάλιστα και συγκεκριμένο σχήμα του κύκλου υδρανάπαυσης (πχ τετραπλός κύκλος, χρονική διάρκεια τριετίας όσον αφορά την εναλλαγή των κύκλων, αλληλουχία συγκεκριμένη στην εναλλαγή ανάλογα με τα καταγραφέντα ρεύματα, τους καταγραμμένους κυματισμούς και τους κυριαρχούντες ανέμους κλπ), έστω και αν χρειασθεί να επεκτείνουμε την διάρκεια των ΠΟΑΥ σε 12 χρόνια, ή να μεγαλώσουμε την διαθέσιμη συνολική θαλάσσια έκταση σε κάθε μονάδα (στην περίπτωση του τετραετούς κύκλου τετραπλασιασμός της σημερινής λειτουργικής τους έκτασης που σήμερα καταλαμβάνουν) .
8. Η καλή περιβαλλοντική πρακτική της χρήσης μυδοκαλλιέργειας ως φίλτρo εξυγίανσης του θαλάσσιου νερού, να μελετηθεί και να γενικευθεί κατά το τελικό στάδιο πιθανής υιοθέτησης της μελέτης είτε με την πιθανή πρόβλεψη θέσης αντίστοιχης εγκατάστασης σε κάθε ζώνη , είτε με την παράλληλη ανάπτυξή της κατά περίπτωση και σε ανάλογο μέγεθος εντός των ορίων κάθε μονάδας.
9. Η χωροθέτηση εγκαταστάσεων προς παραγωγή Νέων ειδών στην γενικόλογη τους μάλιστα αναφορά (τόνος –άλλα πελαγικά είδη) απαιτεί τεράστια προσοχή ειδικά όσον αφορά τους πιθανούς κινδύνους επί της τοπικής ιθαγενούς βιοποικιλότητας, και ιδιαίτερα σε σενάρια αστοχίας του εγχειρήματος. Με την έννοια αυτή μάλλον φρονώ ότι θα πρέπει να απορριφθεί η συγκεκριμένα προτεινόμενη χωροθέτηση που μάλλον προδιαγράφει την ικανοποίηση συγκεκριμένου επιχειρηματικού αιτήματος και να αντικατασταθεί από την επιλογή χωροθέτησης σημείου ανάπτυξης έρευνας και πιλοτικών εφαρμογών με την θέσπιση αυστηρών κανόνων διαχείρισης και λειτουργίας.
10. Να εξεταστεί εκ νέου και επισταμένως η χωροθέτηση πλησίον του εργοστασίου της ΑΓΕΤ στο Μυλάκι Αλιβερίου λαμβάνοντας υπόψη την απαγορευτική διάταξη για απόσταση μικρότερη του 1 χιλιομέτρου από μη συμβατές χρήσεις , της μέτρησης υπολογιζόμενης από το εργοστάσιο και τον χώρο φόρτωσης και όχι από το λατομείο του ασβεστόλιθου, λαμβάνοντας όμως και κυρίως υπόψη τις μελέτες : ΠΑΚΟΕ για λογαριασμό της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Εύβοιας (παρουσία Χρωμίου ανοιχτά της ΑΓΕΤ), Τμήμα Γεωλογίας Πατρών για λογαριασμό Δήμου Αλιβερίου (ύπαρξη Βαρέων Μετάλλων από την αποσύνθεση της εναποτεθείσας τέφρας ανάμεσα στα εργοστάσια ΑΓΕΤ – ΔΕΗ) Τμήμα Χημικών Μηχανικών ΑΠΘ για λογαριασμό της ΔΕΗ ( ύπαρξη Βαρέων Μετάλλων στον Κόλπο του Αλιβερίου).
11. Με βάσει όλα τα προηγούμενα αναφερθέντα αλλά και τις διαμορφωθείσες κοινωνικές αντιδράσεις και αντιστάσεις θεωρώ πως μπορούμε να υιοθετήσουμε τις διατυπωθείσες προτάσεις για: μετεγκατάσταση της μονάδας στα Σκορπονέρια, για μη αύξηση της δυναμικότητας στην Κακιά Σκάλα και σε Μαρμάρι - Κάρυστο, μαζί με την μη ανάπτυξη προς Αλμυροπόταμο μιας μονάδας στο Τουρκολίμανο.
11. Με βάσει όλα τα προηγούμενα αναφερθέντα αλλά και τις διαμορφωθείσες κοινωνικές αντιδράσεις και αντιστάσεις θεωρώ πως μπορούμε να υιοθετήσουμε τις διατυπωθείσες προτάσεις για: μετεγκατάσταση της μονάδας στα Σκορπονέρια, για μη αύξηση της δυναμικότητας στην Κακιά Σκάλα και σε Μαρμάρι - Κάρυστο, μαζί με την μη ανάπτυξη προς Αλμυροπόταμο μιας μονάδας στο Τουρκολίμανο.
Τούτων δοθέντων και επειδή:
---Ουσιαστικά μέσω της συγκεκριμένης χωροθέτησης ΠΟΑΥ, νομιμοποιούνται απλά και μόνο κατά βάση οι υφιστάμενες αυθαίρετες θέσεις των σημερινών μονάδων ιχθυοκαλλιέργειας,
--- Η προβλεπόμενη επέκταση δημιουργεί δυσμενέστερες σε σχέση με σήμερα περιβαλλοντικές φορτίσεις,
--- Απουσίασαν οι ουσιαστικές συνθήκες διαβούλευσης σε επίπεδο κυρίως Τοπικών Κοινωνιών και εκπροσώπων τους που ωστόσο και παρόλα αυτά από την μεριά τους κατέθεσαν σοβαρές και τεκμηριωμένες
αντιδράσεις, και,
--- Διατηρούμε σοβαρές επιφυλάξεις και αντιθέσεις όσον αφορά την συγκρότηση και σύνθεση του Φορέα Διαχείρισης των συγκεκριμένων ΠΟΑΥ, θεωρώντας πως αυτός πρέπει να είναι κατά τα πρότυπα των φορέων διαχείρισης των οικοτόπων ιδιαίτερης σημασίας με συμμετοχή των συλλογικών κοινωνικών φορέων κάθε περιοχής και με την συμμετοχή των δημόσιων υπηρεσιών,
ΠΡΟΤΕΙΝΟΥΜΕ την εξέταση όλων των παρατηρήσεων που κατατέθηκαν στην σημερινή συνεδρίαση συνδυασμένα με την διαβούλευση που οφείλουμε να διοργανωθεί τοπικά σε επίπεδο ενδιαφερόμενων Δήμων από την Ομάδα Μελέτης, την αξιολόγησή τους και οι τεκμηριωμένες απόψεις τους επί αυτών να εκφρασθούν σε μια αναμορφωμένη μελέτη που θα έρθει ως συνέχεια της συζήτησης για ψήφιση σε επόμενη Συνεδρίαση της Επιτροπής Περιβάλλοντος , και το αργότερο σε διάστημα ενός μηνός.
Σε διαφορετική περίπτωση και σε βαθμό που η πρότασή μας αυτή δεν γίνει αποδεκτή είμαστε υποχρεωμένοι να καταψηφίσουμε την συγκεκριμένη μελέτη ως ανεπαρκή και να την απορρίψουμε.
---Ουσιαστικά μέσω της συγκεκριμένης χωροθέτησης ΠΟΑΥ, νομιμοποιούνται απλά και μόνο κατά βάση οι υφιστάμενες αυθαίρετες θέσεις των σημερινών μονάδων ιχθυοκαλλιέργειας,
--- Η προβλεπόμενη επέκταση δημιουργεί δυσμενέστερες σε σχέση με σήμερα περιβαλλοντικές φορτίσεις,
--- Απουσίασαν οι ουσιαστικές συνθήκες διαβούλευσης σε επίπεδο κυρίως Τοπικών Κοινωνιών και εκπροσώπων τους που ωστόσο και παρόλα αυτά από την μεριά τους κατέθεσαν σοβαρές και τεκμηριωμένες
αντιδράσεις, και,
--- Διατηρούμε σοβαρές επιφυλάξεις και αντιθέσεις όσον αφορά την συγκρότηση και σύνθεση του Φορέα Διαχείρισης των συγκεκριμένων ΠΟΑΥ, θεωρώντας πως αυτός πρέπει να είναι κατά τα πρότυπα των φορέων διαχείρισης των οικοτόπων ιδιαίτερης σημασίας με συμμετοχή των συλλογικών κοινωνικών φορέων κάθε περιοχής και με την συμμετοχή των δημόσιων υπηρεσιών,
ΠΡΟΤΕΙΝΟΥΜΕ την εξέταση όλων των παρατηρήσεων που κατατέθηκαν στην σημερινή συνεδρίαση συνδυασμένα με την διαβούλευση που οφείλουμε να διοργανωθεί τοπικά σε επίπεδο ενδιαφερόμενων Δήμων από την Ομάδα Μελέτης, την αξιολόγησή τους και οι τεκμηριωμένες απόψεις τους επί αυτών να εκφρασθούν σε μια αναμορφωμένη μελέτη που θα έρθει ως συνέχεια της συζήτησης για ψήφιση σε επόμενη Συνεδρίαση της Επιτροπής Περιβάλλοντος , και το αργότερο σε διάστημα ενός μηνός.
Σε διαφορετική περίπτωση και σε βαθμό που η πρότασή μας αυτή δεν γίνει αποδεκτή είμαστε υποχρεωμένοι να καταψηφίσουμε την συγκεκριμένη μελέτη ως ανεπαρκή και να την απορρίψουμε.
Νίκος Στουπής
Επικεφαλής της παράταξης
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΙΚΗ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ –Πολίτες Ενάντια στο Μνημόνιο
/ Στέλεχος ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΙΚΗ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ –Πολίτες Ενάντια στο Μνημόνιο
/ Στέλεχος ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου