Στρατηγικές τηλεοπτικής χειραγώγησης

Ο Αμερικανός γλωσσολόγος Noam Chomsky συνέταξε μία λίστα με τις 10 στρατηγικές χειραγώγησης που χρησιμοποιούν τα Μέσα Μαζικής Εξημέρωση. Αν κάτι από αυτά σας φανεί γνωστό, μην τρομάξετε! Απλά κλείστε την τηλεόραση κι ανοίξτε τα μάτια σας…

Στρατηγική Νο1: Διάσπαση της προσοχής

Πρωταρχικό στοιχείο κοινωνικού ελέγχου αποτελεί ο αποπροσανατολισμός της κοινής γνώμης από σημαντικά θέματα και αλλαγές που καθορίζονται από τις πολιτικές και οικονομικές ελίτ, μέσω συνεχόμενων αντιπερισπασμών μείζονος σημασίας θεμάτων.
«Αποσπάστε την προσοχή του κοινού από τα αληθινά κοινωνικά ζητήματα, στρέφοντας την προσοχή τους σε θέματα άνευ πραγματικής σημασίας.»
Παράδειγμα: Η φυλάκιση του Λάκη Γαβαλά και το «μαρτύριο» που ζει στις φυλακές… Φυλάκιση Εφραίμ. Αποκάλυψη της μαφίας Θεσσαλονίκης. Σκάνδαλο με τα στημένα…

Στρατηγική Νο2: Δημιουργήστε προβλήματα και στη συνέχεια δώστε λύση

Μία μέθοδος γνωστή ως «πρόβλημα-αντίδραση-λύση», ιδανική για να «περάσεις» στην κοινή γνώμη μέτρα που είχες σκοπό εξαρχής να πάρεις, χωρίς να συναντήσεις καμία αντίσταση.
«Δημιουργείς μία προβληματική κατάσταση, με στόχο να επηρεάσεις το κοινό με ένα συγκεκριμένο τρόπο. Το κοινό αντιδρά μπροστά στον κίνδυνο και ζητά μέτρα που υπό άλλες συνθήκες δε θα δεχόταν ποτέ.»
Παράδειγμα: Δημιουργείς μία οικονομική κρίση με στόχο οι πολίτες να δεχθούν ως αναγκαίο κακό την υποχώρηση των κοινωνικών τους δικαιωμάτων και τη διάλυση του κοινωνικού κράτους.

Στρατηγική Νο3: Σκληρά μέτρα… δόσεις

Βάλε ένα βάτραχο σε βραστό νερό. Θα πηδήξει αμέσως έξω. Βάλε τον σε χλιαρό νερό που βράζει και ο βάτραχος θα μείνει μέχρι να ψηθεί ζωντανός. Αυτό λίγο πολύ προτείνει η συγκεκριμένη στρατηγική, η οποία υπόσχεται εύκολη αποδοχή απαράδεκτων μέτρων μέσω της σταδιακής εφαρμογής τους.
Παράδειγμα: Μνημόνιο 1. Το πρώτο μικρό σοκ με περικοπές μικρής κλίμακας. Μεσοπρόθεσμο. Ακόμη μεγαλύτερο σοκ, με μεγαλύτερες περικοπές. Μνημόνιο 2. Σκληρά μέτρα που καταργούν εργασιακά δικαιώματα που χρειάστηκαν δεκαετίες για να κατακτηθούν. Δε θέλουμε να φανταστούμε τι θα ζητά το Μνημόνιο 3…

Στρατηγική Νο4: Αναμένοντας τα νέα μέτρα..

Ένας άλλος τρόπος να περάσεις αντιλαϊκά μέτρα είναι να τα παρουσιάσεις ως μία «αναγκαία και επώδυνη» λύση για το μέλλον, σε περίπτωση που το πρόγραμμα δεν πετύχει… Με αυτό τον τρόπο εξασφαλίζεις τη συγκατάβαση του λαού, ο οποίος δέχεται ευκολότερα μία μελλοντική θυσία και αφελέστατα ελπίζει ότι τα πράγματα θα αλλάξουν προς το καλύτερο.
Παράδειγμα: Άνοιγμα κλειστών επαγγελμάτων. Η συζήτηση ξεκίνησε το 2010 με την υπόσχεση ότι ο νόμος θα έχει ισχύ από το 2014!

Στρατηγική Νο5: Απευθύνσου στο κοινό λες και μιλάς σε μωρά-παιδιά

Στρατηγική που χρησιμοποιείται κατά κόρον στον τομέα της διαφήμισης. Λόγος αφηγηματικός με ελλιπή επιχειρήματα και λογικά κενά που κατά παράδοξο τρόπο καταφέρνει να πείσει.
Παράδειγμα: Δείτε μόνο τα παράθυρα στα δελτία ειδήσεων, της λογικής «όποιος φωνάξει πιο πολύ, έχει και δίκιο»… Για να μη μιλήσουμε για «επιχειρήματα» τύπου Τράγκα…

Στρατηγική Νο6: Χρήση συναισθηματικού λόγου

Μπορεί τα επιχειρήματά σου να στερούνται κοινής λογικής, αλλά άπαξ και επενδύσεις στο συναίσθημα, τους τούμπαρες τους τηλεθεατές. Βλέπετε, η χρήση του συναισθήματος είναι μία κλασσική τεχνική για να μπλοκάρει στιγμιαία η λογική ανάλυση και η κριτική σκέψη των ανθρώπων, η οποία παράλληλα σου δίνει πρόσβαση στο ασυνείδητο, όπου μπορείς να εμφυτεύσεις οποιαδήποτε ιδέα, επιθυμία, φόβο, καταναγκασμό και συμπεριφορά σου καπνίσει…
Παραδείγματα: Είναι τόσο πολλά που δεν ξέρεις από πού να αρχίσεις… Είναι ο λαϊκίστικος και δημαγωγικός λόγος που εκφράζουν κάθε τρεις και λίγο πολιτικοί και οι προσκείμενοι σε αυτούς δημοσιογράφοι.

Στρατηγική Νο7: Κρατείστε το κοινό σε άγνοια και ανοησία

Μία εκπαίδευση που βασίζεται στην στείρα αποστήθιση, προγράμματα που δεν απαιτούν την παραμικρή άσκηση κριτικής σκέψης, αποχαύνωση με reality και μεσημεριανά. Δε θέλει και πολύ να σταματήσει να σκέφτεται αυτός ο εγκέφαλος… Άλλωστε, όλα είναι θέμα εξάσκησης…
Παραδείγματα: Η στροφή στην ποιότητα του infotainment (βλέπε ενημερωδιακέδαση) σε όλα τα κανάλια δεν είναι καθόλου τυχαία… Όχι, κύριε, δεν είναι θέμα εξωτερικού ρεπορτάζ τα αστεία βιντεάκια που βρίσκεις στο Youtube!

Στρατηγική Νο8: Ενθαρρύνετε το κοινό να είναι ικανοποιημένο με τη μετριότητα

Κάντε μόδα την ηλιθιότητα και τη χυδαιότητα και αποκτείστε ένα κοινό από… πρόβατα.
Παράδειγμα: Τα νέα «είδωλα» της ελληνικής τηλεόρασης που τόσο πολύ προβάλλονται από τα κανάλια και εκφέρουν λόγο σε κάθε ζήτημα, χωρίς να έχουν την παραμικρή ιδέα… Κάποια από αυτά έχουν πάρει τόσο θάρρος από την «αγάπη» του κόσμου που έχουν βάλει πλώρη για τη Βουλή( βλέπε Τζούλια Αλεξανδράτου κτλ). Σημείωση: Το αρχαίο ρητό «παν μέτρον άριστον» δε σήμαινε το καλύτερο από όλα είναι το μέτριο, αλλά το μέτρο… Έτσι, για να μην υπάρχουν παρεξηγήσεις.

Στρατηγική Νο9: Ενίσχυση της αυτοενοχής

Κάντε τους πολίτες να πιστέψουν ότι αυτοί και μόνο είναι ένοχοι για την κακοδαιμονία τους, εξαιτίας της ανεπαρκούς νοημοσύνης τους, των ελλείπων ικανοτήτων και προσπαθειών τους. Με αυτό τον τρόπο, αντί τα άτομα να εξεγείρονται ενάντια στο σύστημα, υποτιμούν τον εαυτό τους και νοιώθουν ενοχές.
Παράδειγμα: Πιο λαμπρό παράδειγμα δε μπορώ να σκεφτώ από την περίφημη ρήση του Πάγκαλου, «Μαζί τα φάγαμε!». Βέβαια, ο κ. Πάγκαλος φρόντισε να «ενισχύσει» και άλλο την αυτοενοχή μας, αποκαλώντας μας κατά καιρούς «μαλάκες» και άλλα κοσμητικά επίθετα… Ένα έχουμε να πούμε, «Δεν τα φάγαμε μαζί, ψεύτες, κλέφτες υπουργοί!»

Στρατηγική Νο10: Γνωρίζετε καλύτερα τα άτομα από ότι τα ίδια τα άτομα γνωρίζουν τον εαυτό τους

Η ταχεία πρόοδος της επιστήμης έχει δημιουργήσει ένα τεράστιο χάσμα ανάμεσα στις γνώσεις που κατέχει το ευρύ κοινό και σε αυτές που χρησιμοποιούν οι πολιτικές και οικονομικές ελίτ. Το «σύστημα» έφτασε να γνωρίζει το «μέσο άνθρωπο» καλύτερα από ό,τι γνωρίζει ο ίδιος τον εαυτό του.
Παράδειγμα: Τόσα γκάλοπ γίνονται για το «μέσο» πολίτη…