Οδοιπορικό στη Σέττα, το πιο ορεινό χωριό της Εύβοιας

Ανάμεσα στα έλατα, τα ρυάκια, τα γραφικά εκκλησάκια βρίσκεται, στη νότια πλαγιά του Ξηροβουνίου, η Σέττα, ο πιο ορεινός οικισμός της Εύβοιας.
Η «Ελβετία της Ελλάδος», όπως είναι αλλιώς γνωστό το γραφικό χωριουδάκι του δήμου Ερέτριας είναι χτισμένο σε υψόμετρο 800 μέτρων και είναι από τις πρώτες περιοχές της Εύβοιας που καλύπτονται το Χειμώνα με χιόνι.

Η Σέττα, ή αλλιώς Σέτα, απέχει μόλις 128 χιλιόμετρα από την Αθήνα, περίπου δύο ώρες διαδρομή με το αυτοκίνητο. Το όνομά της το πήρε, σύμφωνα με την παράδοση, από την πανέμορφη Γαλλίδα σύζυγο του Τούρκου ηγεμόνα, που επί τουρκοκρατίας του ανήκε η περιοχή.
Λόγω της μορφολογίας της και της φυσικής της θέσης είναι ο ιδανικός προορισμός για τους λάτρεις των ορεινών αποδράσεων το Χειμώνα και το Καλοκαίρι. Το περιβάλλον της Σέττας θυμίζει τις Άλπεις, καθώς έχει πλατάνια, ελατοδάση, καστανοδάση με πλούσια χλωρίδα και πανίδα.
Με «ορμητήριο» τη Σέττα μπορείτε να εξερευνήσετε με Jeep 4Χ4 και motocross τα κοντινά ορεινά χωριά Μετόχι, Μύστρος, Μανίκια, Μακρυχώρι, Χιλιαδού, Τραχήλι, Παναγιά, Παρθένι και Στενή.
Η Άνω Σέττα αποτελεί το επίκεντρο των δύο μικρών οικισμών που έχουν δημιουργηθεί στην περιοχή (Άνω και Κάτω Σέττα).

Η ιστορία του χωριού, τα ήθη και τα έθιμα είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με τα γραφικά εκκλησάκια, που υπάρχουν διάσπαρτα σε όλη την περιοχή. Στον ναό της Αγίας Παρασκευής, υπάρχει το μοναδικό ξυλόγλυπτο τέμπλο, ηπειρώτικης τεχνοτροπίας, που υπάρχει στην Εύβοια.

Το ιστορικό εκκλησάκι της Παναγίας της Αμμουδιώτισσας ή Αμπουδιώτισσας, ανεγέρθηκε το 19ο αιώνα και εορτάζει στα Εννιάμερα της Παναγίας. Σύμφωνα με την παράδοση σε αυτό ξεκουράζονταν οι πολεμιστές του 1821. Στο ιερό διασώζονται ελάχιστα τμήματα από την αγιογράφησή του. Το ναϊδριο φωτίζεται από ένα παράθυρο στα νότια και η είσοδος είναι στα δυτικά. Νότια της Παναγίας της Αμπουδιώτισσας ανεγέρθηκε ο ναός της Αγίας Τριάδας. Στον περίβολο του ναού υπάρχει κάτω από τα πλατάνια, ειδικά διαμορφωμένος χώρος, με ξύλινα μοναστηριακά τραπέζια και παγκάκια καθώς και μια αστείρευτη πηγή που τρέχει ακόμη και το Καλοκαίρι παγωμένο νερό.
Η Σέττα έχει και έντονη πολιτιστική ζωή. Στην Άνω Σέττα βρίσκεται το μικρό υπαίθριο θέατρο που έχτισε με τα χέρια του, στις αρχές της δεκαετίας του ‘80 ο ηθοποιός και δάσκαλος του Θεάτρου και του Λόγου, Νίκος Παπακωνσταντίνου. Με την σύζυγό του, επίσης ηθοποιό, Άννα Πολυτίμου έκτισαν το 750 θέσεων θέατρο, αντίγραφο του αρχαίου της Επιδαύρου. Τα εγκαίνια του θεάτρου τελέσθηκαν στις 15 Οκτωβρίου 1989, οπότε ανέβηκε και η τελευταία παράσταση που σκηνοθέτησε ο Νίκος Παπακωνσταντίνου, με τίτλο «ο Ηρακλής και το Λιαντάρι». Τους καλοκαιρινούς μήνες στο θέατρο της Σέττας φιλοξενούνται αξιόλογες θεατρικές παραστάσεις.
Σπίτια χτισμένα με πέτρα, παραδοσιακές σκεπές, στενά δρομάκια που τη ροή τους διακόπτουν φυσικές πηγές, είναι η εικόνα που αντικρίζει ο επισκέπτης μόλις φθάνει στο πιο ορεινό χωριό της Εύβοιας. Στη Σέττα η ομάδα «State of Nature Team» έχει κατασκευάσει ένα σπίτι cob, με βάση τη φυσική δόμηση που αξιοποιεί τοπικά, προσεκτικά επιλεγμένα και ανακυκλωμένα υλικά χρησιμοποιώντας απλά εργαλεία και τεχνικές.
Αλλά και η Κάτω Σέττα έχει τη δική της ιστορία. Σύμφωνα με την παράδοση η πλατεία του χωριού, ονομάζεται «πλατεία Αετών». Κατά την Επανάσταση του 1821 οι κάτοικοι του χωριού, φοβούμενοι τους Τούρκους κρύφθηκαν στα γύρω βουνά. Για να τους εντοπίσουν οι Τούρκοι, έστειλαν ντελάλη καλώντας τους να επιστρέφουν στο χωριό, προκειμένου να Λειτουργηθούν στον ναό του Αγίου Κωνσταντίνου. Όσοι επέστρεψαν στο χωριό σφαγιάσθηκαν και τα κεφάλια τους πετάγονταν στην πλατεία του χωριού. Τις επόμενες μέρες, σύμφωνα πάντα με την παράδοση, αετοί και όρνια που κατέβηκαν από τα γύρω βουνά και έτρωγαν τα μέλη των σφραγισθέντων κατοίκων. Από αυτό το περιστατικό η πλατεία της Κάτω Σέττας ονομάσθηκε «Πλατεία των Αετών».
Εκλεκτά εδέσματα, κρεατικά, κηνύγι, τηγανόψωμα, κρασί, λάδι, οπωροκηπευτικά, όλα από τους ντόπιους παραγωγούς, είναι τα βασικά συστατικά του γευστικού μενού που προσφέρουν στους ταξιδιώτες οι τέσσερις γραφικές ταβέρνες που λειτουργούν στη Σέττα. Άλλωστε, η παραγωγή οπωροκηπευτικών, ελιάς, κάστανου, μήλων, σύκων και ψυχανθών (τσάι, ρίγανη, κ.λ.π.) είναι η κύρια πηγή εσόδων των κατοίκων του πανέμορφου ορεινού χωριού.

Λίγο έξω από τη Σέττα, το Ξηροβούνι κρύβει και ένα ακόμη μυστικό. Πρόκειται για το γνωστό “Σπήλαιο της Σέττας” με σταλαγμίτες, σταλακτίτες και λίμνες. Βρίσκεται στη θέση Λάμνα, 2,8 χιλιόμετρα από την Αμπουδιώτισσα Το 1986 τα μέλη της Ελληνικής Σπηλαιολογικής Εταιρείας εξερεύνησαν το πρώτο τμήμα του σπηλαίου. Το Μάιο του 2004 κατά τη διάρκεια εκπαιδευτικού σεμιναρίου ανακαλύφθηκε νέο τμήμα του σπηλαίου με πλούσιο σπηλαιοθεματικό διάκοσμο ενώ η παρουσία νερού σε ένα από τα επίπεδά του έχει δημιουργήσει λίμνες και γκουρ. Το σπήλαιο έχει υγρασία 95%, θερμοκρασία 16ο κελσίου και παρουσιάζει έντονη σταγονοροή ή ακόμη και ροή νερού από την οροφή. Εκτείνεται σε τρία επίπεδα , έχει συνολικό εμβαδόν 400 τμ. και βάθος 90 μέτρα.

Στη Σέττα βρίσκεται επίσης και το βαθύτερο βάραθρο στην Εύβοια, ο “Βόλαθρος”, με κατακόρυφο βάθος περίπου 120 μέτρα. Το στόμιο του είναι σχεδόν κυκλικό, με διαστάσεις 25x20 μέτρα, ο δε πυθμένας του είναι ελαφρά μεγαλύτερος. Κατεβαίνοντας το βάραθρο των 120μέτρων φτάνουμε στον πυθμένα που σχηματίζει σάρα με ύψος 10μ. Στο τέλος της σάρας υπάρχει μικρή αίθουσα 3-4 μέτρων με σταλακτίτες και απολιθωμένα κόκαλα.
Πώς θα φτάσετε στη Σέττα
Μπορείτε να ταξιδέψετε οδικώς, μέσω της παλαιάς ή της καινούργιας γέφυρας της Χαλκίδας και από εκεί να κατευθυνθείτε προς τη Νότια Εύβοια. Το γραφικό χωριουδάκι βρίσκεται 19 χιλιόμετρα Βορειοδυτικά της Αμαρύνθου. Στο δρόμο που οδηγεί από το χωριό Γυμνό προς τη Σέττα, υπάρχουν σε ένα λόφο απομεινάρια φρουρίου της κλασσικής εποχής με το όνομα «Καστρί Σέττας».
Στο Δήμο Ερέτριας μπορείτε να φτάσετε, μέσω του ferry boat που εκτελεί καθημερινά δρομολόγια Ωροπός – Ερέτρια και από εκεί να κατευθυνθείτε προς την Αμάρυνθο. Για περισσότερες πληροφορίες καθώς και για δρομολόγια μπορείτε να απευθυνθείτε στα εξής τηλέφωνα: Πρακτορείο Ερέτριας 22290 64990 και Λιμεναρχείο Ωρωπού 22950 37270.
 Κάθε Δευτέρα και Παρασκευή στις 13.30 υπάρχει δρομολόγιο του ΚΤΕΛ Ευβοίας που συνδέει τη Χαλκίδα με τη Σέττα. Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να επικοινωνήσετε με το ΚΤΕΛ Ευβοίας 22210 20400.
Πού θα μείνετε
Ξενοδοχείο: «Σέττα Αλώνια», τηλ. 22290 36388, κινητό 694 541 2075, e-mail: info@settaalonia.gr .
Ταβερνάκια με εκλεκτά μεζεδάκια
«Πλάτανος»: τηλ. 22290 37397
«Έλατος»: τηλ. 22290 36671
«Απόλαυση» : τηλ. 22290 38325
«Τζαβέλας»: τηλ. 22290 36896
Φωτογραφικό Υλικό και Βίντεο
- Περισσότερες φωτογραφίες από τη Σέττα μπορείτε να βρείτε στο λογαριασμό του facebook που διατηρεί ο Δήμος Ερέτριας: https://www.facebook.com/#!/dimos.eretrias ή στο γραφείο τύπου του Δήμου Ερέτριας.
- Περισσότερα στοιχεία για το Σπήλαιο της Σέττας μπορείτε να αντλήσετε από το βίντεο της Ελληνικής Σπηλαιολογικής Εταιρείας: http://www.ese.edu.gr/media/arxio_spileon/presentations/3_elata/3_elata.html
- Φωτογραφίες από το βάραθρο «Βόλαθρος» μπορείτε να δείτε εδώ: http://www.ese.edu.gr/default.asp?MARK_SEARCH=YES&SEARCH_ID=s1&V_DOC_ID=2277