Η αξία της ήττας

«Έχασα 9.000 σουτ κι έφυγα από το γήπεδο με σκυμμένο το κεφάλι 300 φορές. Είκοσι έξι φορές πήρα την τελευταία (και φυσικά πιο κρίσιμη) προσπάθεια του αγώνα χωρίς να τα καταφέρω. Έχω αποτύχει πολλές φορές κι αυτή είναι ίσως η μεγαλύτερη επιτυχία μου». Μη βιαστείς να πεις ότι αυτήν την ατάκα την είπε κάποιος, που θα τον κέρδιζες σε μονάκι ακόμα και με ένα χέρι. Την είπε ο Τζόρνταν, ο άνθρωπος που μασούσε αλαζονικά την τσίχλα του, κατείχε άψογα την τέχνη του trash-talking κι έσπαγε απανωτά ρεκόρ. 

Όπως λοιπόν καταλαβαίνεις, η συνταγή της επιτυχίας δεν πετυχαίνει ποτέ χωρίς γενναίες δόσεις αποτυχίας. Ο Air Mike μπορεί να μην πήρε χρυσούς σκούφους, αλλά η συλλογή του από χρυσά δαχτυλίδια (που είναι το μέτρο επιτυχίας των πρωταθλητών του ΝΒΑ) παραμένει μυθική.

Ετοιμάσου για Μάχη

Κι αφού περάσαμε στην απέναντι όχθη του Ατλαντικού, ας μείνουμε εκεί λίγο ακόμη. Αν υπάρχει μια ατάκα από ταινία του Χόλιγουντ που μπορεί να βρει απόλυτη εφαρμογή στη ζωή σου, είναι ένα από τα αποστάγματα σοφίας που ακούγονται στα Ρόκι (η συγκεκριμένη προέρχεται από τον παλιό, καλό Ρόκι κι όχι από τον ξαναζεσταμένο που πλασάρεται τώρα στις αίθουσες ως Ρόκι Μπαλμπόα), σε ένα από τα οποία ο τσαλακωμένος από τις γροθιές Σταλόνε, μετά από πολλές ώρες πτήσεις στα ρινγκ, ξεστομίζει: «Σημασία δεν έχει το πόσο δυνατά χτυπάς, αλλά πόσα χτυπήματα θα φας και θα συνεχίσεις να προχωράς».

Η συγκεκριμένη φράση, ουσιαστικά, γκρεμίζει την αντίληψη ότι η επιτυχία αφορά μόνο τη συντριβή των αντιπάλων σου στο απέραντο ρινγκ της ζωής (γεμάτο λευκές πετσέτες και υψωμένα γάντια έτοιμα να σου επιτεθούν). Η επιτυχία σχετίζεται άμεσα με το πώς μπορείς να διαχειριστείς την αποτυχία - πώς μπορείς να σηκωθείς και να συνεχίσεις μετά από ένα δυνατό χτύπημα που σε έριξε στο καναβάτσο. Ο βαθμός της επιτυχίας εξαρτάται από τις αποτυχίες που προηγήθηκαν. Φυσικά, αν έχεις τη δυνατότητα να αποκτήσεις και μερικά νοκ άουτ στο ενεργητικό σου, τότε ακόμα καλύτερα. Αυτό είναι άλλο ένα πλεονέκτημα στην πορεία σου προς τη νίκη.

«Η κατάκτηση της πραγματικής επιτυχίας είναι κάτι το παράδοξο» λέει ο Ross Tucker, καθηγητής στο Τμήμα Επιστήμης της Ασκησης και Αθλητιατρικής στο Πανεπιστήμιο του Κέιπ Τάουν. Η ανάλυση και η έρευνα της επιτυχίας είναι οι βάσεις του κλάδου που δραστηριοποιείται ο Tucker. Τα αθλήματα παρουσιάζουν την επιτυχία στην πιο μετρήσιμη μορφή της: απόσταση σε μέτρα που διανύει το ακόντιο, κιλά που σηκώνονται, γκολ που σημειώνονται και προσωπικά ρεκόρ που καταρρίπτονται. «Ο άνθρωπος που αποτυγχάνει τις περισσότερες φορές είναι κι αυτός που πιθανότατα θα πετύχει» σου λέει ο Tucker. «Αυτόν που αποκαλούμε ειδικό θεωρούμε πως είναι κάποιος που έκανε όσο περισσότερα λάθη μπορούσε».

Μάθε από τα Λάθη

Μπορείς να μάθεις από την επιτυχία, αλλά χρειάζεται να έχεις πολύ ιδιαίτερο χαρακτήρα. Οι περισσότεροι μαθαίνουμε από τις αποτυχίες μας. Ο Tucker ξέρει ότι μια ήττα τώρα σημαίνει μια νίκη αργότερα. «Αν δεν έρθει εκείνη τη μέρα, τότε απλώς περιμένω να συμβεί» λέει ο ίδιος. «Αν κάποιος με κερδίσει, τότε μαζεύω τις δυνάμεις μου και στρέφω την προσοχή μου στην επόμενη πρόκληση».

«Χρειάζεται βέβαια να αποτύχεις μερικές φορές για να γνωρίσεις την επιτυχία» λέει ο Tucker. «Είναι πολύ σημαντικό να υπάρχουν δυσάρεστες στιγμές στην πορεία σου και, φυσικά, δεν πρέπει να φοβάσαι την ήττα». Αυτή, σου λέει ο Tucker, είναι η διαφορά ανάμεσα σ’ έναν κορυφαίο αθλητή κι έναν ερασιτέχνη. Οι επαγγελματίες δεν φοβούνται να χάσουν. «Ξέρουν ότι θα αποτύχουν και πιθανόν βλάπτουν τους εαυτούς τους 99 φορές, με την ελπίδα ότι η 100ή που θα προσπαθήσουν, θα είναι κι αυτή που θα τους χαρίσει το μετάλλιο».

Η διαφορά ανάμεσα σ’ εσένα και τον Σεμπάστιαν Φέτελ ή τον Λούις Χάμιλτον -εκτός από την τεράστια ιπποδύναμη που έχουν στην εξουσία τους- είναι πως εκείνοι είναι προετοιμασμένοι για τη σύγκρουση. Ανέβηκαν στην κορυφή επειδή ήταν πρόθυμοι να κάτσουν πίσω από το τιμόνι ενός μονοθέσιου που πηγαίνει με 300 χλμ., αντιμέτωποι κάθε στιγμή με τις μπαριέρες της πίστας. «Είναι η προθυμία που έχεις να βάλεις τη ζωή σου σε κίνδυνο, που σου επιτρέπει να γίνεις πραγματικά καλός» λέει ο Tucker.

Οι άνθρωποι της αγοράς το λένε αλλιώς: δεν πρέπει να κάθεσαι στο χείλος του γκρεμού και να λες «αν προσπαθήσω να κατέβω, θα χτυπήσω άσχημα». Απλώς, κάνε το. Πέσε κι ας χτυπήσεις. Μετά από αυτήν την εμπειρία θα ξέρεις με σιγουριά ότι δεν μπορείς να ξανακάνεις την ίδια επιλογή. Επειτα από τέτοιες πτώσεις γράφτηκαν οι χρυσές σελίδες στην ιστορία των start-up.

Ο Tucker θεωρεί πως, για να το κάνεις αυτό, πρέπει να είσαι ρεαλιστικά αισιόδοξος. «Δεν μπορεί να είσαι αφελής. Πρέπει να είσαι ρεαλιστής, αλλά βέβαια δεν σου επιτρέπεται να είσαι και κυνικός, επειδή έτσι δεν θα προσπαθήσεις ποτέ ξανά. Επίσης, οι άνθρωποι που αναλύουν τον τρόπο σκέψης τους είναι πολύτιμοι, επειδή μαθαίνουν γιατί κερδίζουν και γιατί χάνουν».

«Πριν από κάθε αγώνα, κάθε αθλητής προετοιμάζεται για τις αναπόφευκτες σκέψεις νίκης και ήττας που τον κυνηγούν. Αυτά είναι τα εμπόδια που πρέπει να ξεπερνά ο καθένας» λέει ο Tucker. «Για παράδειγμα, στο μαραθώνιο όσο περισσότερα χιλιόμετρα αφήνεις πίσω σου τόσο μειώνονται τα νεκρά σημεία στην απόδοσή σου κι αυξάνονται τα πικ σου». Τα σημεία όμως στα οποία πέφτει η απόδοσή σου -όχι αυτά που ανεβάζεις στροφές- είναι εκείνα που καθορίζουν τον αγώνα. Πάντως, οι περισσότεροι μεγάλοι αθλητές το βρίσκουν συναρπαστικό να ξέρουν ότι θα βρεθούν αντιμέτωποι με τα όριά τους. Μπορεί να μην το απολαμβάνουν, αλλά είναι κάτι που περιμένουν με ανυπομονησία. Πάντα μαθαίνουν μια νέα πτυχή του εαυτού τους ξεπερνώντας αυτά τα εμπόδια. Με λίγα λόγια, το θέμα είναι να ξεπεράσεις τις κάμψεις της απόδοσης και να δώσεις όλη την ενέργειά σου όταν ανεβάσεις στροφές.

Γίνε Καλός Παντού

«Μέρος της παράδοξης φύσης της επιτυχίας είναι ότι, αν καταφέρεις να τη φτάσεις πολύ νωρίς, τότε στη συνέχεια φοβάσαι να αποτύχεις κι έτσι χάνεις την ικανότητα να καινοτομείς» εξηγεί ο Tucker. «Μένουμε στάσιμοι και δεν μπορούμε πλέον να προσαρμοστούμε στα νέα δεδομένα. Αυτό συμβαίνει και στις επιχειρήσεις, γι’ αυτό πρέπει συνεχώς να ψάχνεσαι για αλλαγές». Το πρόβλημα είναι ότι οι καινοτομίες συχνά οδηγούν σε αποτυχίες (δυστυχώς, τα περισσότερα αφεντικά θέλουν κάτι νέο, το οποίο όμως πρέπει να σημειώσει και μεγάλη επιτυχία). Αν ζητήσεις από κάποιον να καινοτομήσει, τότε πρέπει να ξέρεις ότι η αποτυχία είναι εγγυημένη σε κάποια σημεία της διαδικασίας. Αν δεν μπορέσεις λοιπόν να διαχειριστείς την αποτυχία, τότε δεν θα καταφέρεις ποτέ να εξελιχθείς. Αν αράξεις κι επαναπαυθείς, τότε δεν πρόκειται να πετύχεις τίποτε το σημαντικό, γι’ αυτό μη φοβάσαι να πάρεις ρίσκα.

Πριν το πραγματοποιήσεις, όμως, φρόντισε να κάνεις μερικές κινήσεις. Είσαι στη δουλειά μόνο 8 ώρες. Τι έχεις σκοπό να κάνεις τις υπόλοιπες 16; Μπορείς, για παράδειγμα, να κάνεις ένα σχεδιάγραμμα με τις 16 ώρες που σου έχουν απομείνει, ώστε να έχεις χρόνο να κοιμάσαι, να πηγαίνεις γυμναστήριο και να δίνεις εργατοώρες σε μια ιδέα που πιστεύεις - χωρίς να ρίχνεις απόδοση στην κύρια δουλειά σου. Κρατώντας λοιπόν για ύπνο 6-7 ώρες και 2 ώρες για προπόνηση έχεις χρόνο να χωρέσεις μια part-time δουλειά: το κυνήγι της δικής σου ιδέας.

Αφού λοιπόν χτυπήσεις κάρτα, άρχισε να αφιερώνεις στο πρότζεκτ σου το χρόνο που του αξίζει. Έτσι, δεν είναι εντελώς απίθανο μέσα σε λίγο καιρό να αποκτήσεις τη δυνατότητα να εγκαταλείψεις την κύρια δουλειά σου και να βιοποριστείς κάνοντας το χόμπι σου. Το να αφήνεις πίσω σου ένα ασφαλές περιβάλλον με στάνταρ μισθό είναι ένα τεράστιο ρίσκο, αλλά πολλές φορές διαισθάνεσαι πως, αν τη μερική αφοσίωση την κάνεις full time, η επιτυχία είναι σίγουρη, μιας και ήδη έχεις μάθει πάρα πολλά.

Βέβαια, το πιο σημαντικό είναι να αφοσιώνεσαι απόλυτα σε κάθε πρότζεκτ που τρέχεις. «Αν δεν έχεις την ικανότητα να προσαρμόζεσαι και να αποκτάς ένα νέο σύνολο δεξιοτήτων κάθε φορά, τότε θα αποτύχεις» λέει ο Tucker. «Γι’ αυτό πριν μπεις στον κόσμο των start-up (που φυτρώνουν σαν μανιτάρια), πρέπει να παρακολουθήσεις part-time σεμινάρια γύρω από τον κλάδο που θα διαλέξεις. Το μυστικό είναι να κατανοήσεις τη λειτουργία και την πορεία τους πριν αρχίσεις μια δική σου. Μόνο καλό θα σου κάνει να μαθαίνεις πράγματα από ανθρώπους που πέρασαν από την ίδια φάση -τι λάθη έκαναν και τι πέτυχαν- και φυσικά τι μπορείς να κάνεις για να τους ξεπεράσεις».

Κοίτα Μόνο Μπροστά

«Οι κορυφαίοι προπονητές δημιουργούν τις ιδανικές συνθήκες για να αποτύχεις» λέει ο Tucker. «Αν δεν αφήσεις τους ανθρώπους να αποτύχουν, τότε δεν θα πετύχουν ποτέ».

Υπάρχουν δύο τρόποι αντιμετώπισης μιας ήττας: ο ένας είναι να μοιράσεις κατηγορίες σε διαιτητές, φιλάθλους, ακόμα και στους τύπους που κουρεύουν το γκαζόν (ή εκείνους που επιμελούνται το γυάλισμα του παρκέ).

«Τέτοιες ομάδες δεν αποδέχονται την ήττα» λέει ο Tucker. «Ρίχνουν την ευθύνη σε άλλους. Τις περισσότερες φορές θεωρούν κύριο υπεύθυνο το διαιτητή, αλλά αυτό που δεν καταφέρνουν ποτέ να κατανοήσουν είναι πως πρέπει να κερδίσουν παρά τη λάθος απόφαση».

Βέβαια, υπάρχουν κι ομάδες που επιλέγουν έναν διαφορετικό τρόπο για να προσεγγίσουν την απώλεια του ροζ φύλλου αγώνα. «Για αρχή, αποδέχονται σιωπηλά τη σκληρή κριτική και συμβιβάζονται με την ήττα ως αποτέλεσμα δικών τους λαθών και όχι του τύπου με τη σφυρίχτρα. Αντί λοιπόν να διώξουν τον προπονητή ή τη μισή ομάδα, συνεχίζουν απλώς να παίζουν το παιχνίδι. Φυσικά στο τέλος ανταμείβονται». Η ήττα, εξηγεί ο Tucker, είναι θέμα χρόνου. «Όσο γρηγορότερα μπορέσεις να αποδεχτείς την ιδέα της ήττας άλλο τόσο θα σου πάρει να προχωρήσεις».

Κλείσε Ραντεβού με την Κορυφή

«Οταν κάποιος έχει πετύχει τόσα πολλά, υπάρχει κίνδυνος επανάπαυσης» εξηγεί ο Tucker, αναφέροντας το βασιλιά των κορτ, Ρότζερ Φέντερερ. Ο Ελβετός δεξιόχειρας χειρίζεται με μαεστρία όχι μόνο τη ρακέτα του αλλά και τη διακύμανση της απόδοσής του (έτσι το ονομάζει η αθλητική επιστήμη).

«Οι κορυφαίοι αθλητές επιλέγουν σε ποιους αγώνες θα δώσουν το 100% και σε ποιους λιγότερο κι αυτός είναι ο λόγος που έχουν διακυμάνσεις στην απόδοσή τους» λέει ο Tucker. Είναι σωματικά και ψυχολογικά αδύνατον να βρίσκεσαι συνεχώς στην κορυφή. Κάτι τέτοιο φαίνεται ιδιαίτερα στους Ολυμπιακούς, όπου το επίπεδο είναι τόσο υψηλό, ώστε δύσκολα κάποιος παραμένει στην κορυφή. Πολλοί αθλητές θα φτάσουν φέτος στην κορυφή, κάτι που δεν κατάφεραν στους Ολυμπιακούς του Λονδίνου το 2012. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι θα μείνουν στην κορυφή μέχρι τους Ολυμπιακούς του 2016». «Αυτό συμβαίνει στα περισσότερα αθλήματα» λέει ο Tucker. Υπάρχουν χρονιές που δεν έχεις τόσο καλή απόδοση όσο την προηγούμενη, επειδή δεν είσαι απόλυτα συγκεντρωμένος και το σώμα σου δεν ακολουθεί τις εντολές που δέχεται από τον εγκέφαλό σου. Αυτό είναι απαραίτητο».

Δεν υπάρχει λόγος να αξιοποιείς τις ικανότητές σου στο έπακρον όταν δεν υπάρχει ανάγκη. «Οταν ο Φέντερερ παίζει απέναντι σε παίκτες όπως ο Ναδάλ, o Τζόκοβιτς, o Ντελ Πότρο και o Μάρεϊ, ξέρει ότι υπάρχει ένα συγκεκριμένο στάνταρ απόδοσης που πρέπει να πιάσει» λέει ο ίδιος. «Αλλά όταν απέναντί του βρίσκεται κάποιος με χαμηλή θέση στην κατάταξη, τότε δεν έχει κίνητρο να ανεβάσει το παιχνίδι του σε τόσο υψηλό επίπεδο. Μπορεί όμως να χρησιμοποιήσει τον αγώνα για να βγάλει μια ή δύο ριψοκίνδυνες κινήσεις. Σαν προπόνηση».

Η προπόνηση για αγώνα ταχύτητας είναι ένα καλό παράδειγμα για να κατανοήσεις απόλυτα τη διαχείριση της απόδοσής σου. «Σε περίπτωση που θέλεις να αγωνιστείς στα 10 χιλιόμετρα, τότε δεν βγαίνεις έξω και αρχίζεις να τρέχεις 10 χιλιόμετρα σε καθημερινή βάση μέχρι να βελτιωθείς, επειδή έτσι θα αποτύχεις» λέει ο Tucker. «Για να πετύχεις, θα χρειαστείς το συνδυασμό αρκετών στοιχείων» λέει ο ίδιος. «Αυτά περιλαμβάνουν προπονήσεις σε ανηφόρες-κατηφόρες, ταχύτητα ποδιών και αντοχή. Ετσι θα μάθεις σταδιακά πώς συνδυάζεται το ένα στοιχείο με το άλλο».

Για να μπορείς να πιάνεις το πικ στις σημαντικές στιγμές, πρέπει να ξέρεις πώς είναι να αγωνίζεσαι με σβηστές μηχανές. «Πιστεύω πως οι άνθρωποι δεν αποδίδουν καλά είτε όταν βαριούνται είτε όταν υπάρχει μεγάλη πίεση και δεν μπορούν να τη διαχειριστούν. Χρειαζόμαστε λίγη πίεση για να πάρουμε μπροστά, επειδή είναι πολύ δύσκολο να μπούμε σε do or die mode όταν δεν υπάρχει λόγος» συμπληρώνει.

Συμφιλιώσου με την Ήττα

«Οι σωματικές και ψυχολογικές μεταπτώσεις είναι αναπόφευκτες» λέει ο Tucker. «Είναι παράλογο να έχεις συνεχώς υψηλές απαιτήσεις από τον εαυτό σου. Η καλύτερη ομάδα δεν διασύρει τους αντιπάλους της κάθε εβδομάδα. Πολλές φορές, κατά τη διάρκεια της χρονιάς, θα πάρει οριακά τη νίκη ακόμα και απέναντι σε ερασιτεχνικές ομάδες, επειδή πολύ απλά δεν γίνεται να έχει συνεχώς τόσο καλή απόδοση». Ο Tucker σε προειδοποιεί πως, αν δεν συμβιβαστείς από την αρχή με τις μεταπτώσεις της απόδοσής σου, θα χρειαστεί να το κάνεις αναγκαστικά σε στιγμή που δεν το θες. Αν πιέζεις συνεχώς τον εαυτό σου, είναι θέμα χρόνου να καείς και να μείνεις από δυνάμεις. Η τέχνη της αποτυχίας βρίσκεται στο να φροντίσεις να έρθει όταν δεν κρίνεται τίποτα σημαντικό.

«Αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να προσπαθείς συνειδητά να ρίξεις την απόδοσή σου, αλλά να μην πιέζεσαι για το κάτι παραπάνω. Υπάρχει μια διαφορά ανάμεσα σ’ αυτά τα δύο: στην πρώτη περίπτωση παίρνεις την απόφαση να τα πας χάλια, ενώ στη δεύτερη απλώς δεν δίνεις τον καλύτερο εαυτό σου».

Ο Tucker, ο οποίος είναι και σύμβουλος της εθνικής ομάδας ράγκμπι της Νότιας Αφρικής, λέει πως οι κορυφαίοι προπονητές δεν εστιάζουν στο αποτέλεσμα, αλλά κυρίως στον τρόπο που ήρθε. «Δείχνουμε μεγάλο ενδιαφέρον στις αντιδράσεις και τις συμπεριφορές που οδηγούν σ’ αυτό». Γι’ αυτό, μη σε απασχολεί το αν η νίκη σου έχει γίνει συνήθεια. Να ανησυχείς για το αν τα πράγματα που κάνεις για να φτάσεις σ’ αυτήν είναι μέρος της συνήθειάς σου.

Βρες το Ρυθμό σου

«Δεν γίνεται να είσαι πάντα καλός και φυσικά είναι αδύνατον να βρίσκεσαι συνεχώς στο τρέξιμο» λέει ο Tucker. Η δημιουργικότητα δεν αποδίδει μ’ αυτόν τον τρόπο και ο Tucker πιστεύει ότι οι περισσότεροι άνθρωποι πρέπει να θεωρούν τους εαυτούς τους δημιουργικούς. Ακόμα κι αν είσαι διευθύνων σύμβουλος μιας εταιρείας ή γιατρός, πρέπει να είσαι δημιουργικός στον τρόπο που παίρνεις αποφάσεις - με λίγα λόγια, να βλέπεις πράγματα που οι γύρω σου δεν μπορούν να δουν. «Κάποιες ημέρες, η δημιουργικότητα θα σου βγαίνει φυσικά κι άλλες με τίποτα. Οταν λοιπόν βλέπεις ότι δεν σου βγαίνει, αυτό είναι το πρώτο σημάδι για να αφήσεις ό,τι κάνεις (έστω και για λίγο) στην άκρη». Κάποιες άλλες θα βλέπεις ότι σου βγαίνουν όλα κι εκείνες τις ημέρες πρέπει ν’ αρπάξεις την ευκαιρία.

«Μη συνεχίζεις έτσι απλά την προσπάθειά σου» τονίζει ο ίδιος. «Επειδή αυτό το πικ που έχεις πιάσει σύντομα θα μετατραπεί σε κατήφορο, φρόντισε ν’ αποχωρήσεις όταν βρίσκεσαι ψηλά». Δούλεψε σκληρά όταν το απαιτούν οι συνθήκες και στη συνέχεια χαλάρωσε κι απόλαυσε τη φυσιολογική πτώση.

«Δεν είμαστε φτιαγμένοι για να λειτουργούμε συνεχώς υπό πίεση» λέει ο Tucker. «Πρέπει να ξεφορτωνόμαστε συνεχώς το άγχος, να εστιάζουμε σε συγκεκριμένες επαγγελματικές προκλήσεις και να διαθέτουμε το περιορισμένο budget χρόνου και ενέργειας σε δραστηριότητες που αποφέρουν οφέλη».

«Οι άνθρωποι πρέπει να καταλάβουν ότι πολλές φορές είναι απαραίτητο να βαριόμαστε». Αναζητούμε συνεχώς ερεθίσματα και γύρω μας υπάρχουν τόσα πολλά. Ετσι ποτέ δεν έχεις χρόνο να αφήσεις το μυαλό σου να καθαρίσει». Το Cambridge Journal of Education αποκάλυψε τα ευρήματα ερευνητών από το πανεπιστήμιο East Anglia της Μεγάλης Βρετανίας και κατέληξε ότι η ανία πρέπει να αναγνωρίζεται ως κάτι το σημαντικό στις διαδικασίες μάθησης και δημιουργικότητας. «Οι άνθρωποι πρέπει να αφήνουν το μυαλό τους να ταξιδεύει χωρίς κάποιον συγκεκριμένο σκοπό -αντί να βρίσκεται συνεχώς συγκεντρωμένο- επειδή έτσι θα οδηγηθούν με μαθηματική ακρίβεια στο κάψιμο» λέει ο Tucker.

Οι συνεχείς αποτυχίες μπορεί να σε οδηγήσουν στην πνευματική εξάντληση, ειδικά όταν έχεις μπει all-in σ’ ένα πρότζεκτ.

Γι’ αυτό, μετά από μια αποτυχία, προσπάθησε να κοιμηθείς, ακόμα κι αν πιστεύεις ότι δεν μπορείς. Είναι η αποφασιστικότητα που εξασφαλίζει ότι η αποτυχία είναι προσωρινή. Αν αποτυγχάνεις συνεχώς, θα χρειαστείς μεγάλη θέληση για να επανέλθεις.

Ο ύπνος θα σε βοηθήσει να ανακτήσεις τον έλεγχο. Η αυτοκυριαρχία είναι πολύ σημαντική, ειδικά στον κόσμο των επιχειρήσεων. Αν τη χάσεις, γίνεσαι άμεσα επιθετικός, επειδή δεν μπορείς να ελέγξεις τα συναισθήματά σου. Έτσι, κλείσε τα μάτια σου και προσπάθησε να βρεις χρόνο για να σκεφτείς τι συνέβη. Όταν τα ανοίξεις, θα είσαι πιο έτοιμος και χαλαρός να ζήσεις αυτά που ονειρεύτηκες.

menshealth.gr, http://antikleidi.com