Ανοιχτό σχολείο

*του Κώστα Ανθόπουλου, αντιπροέδρου του Α΄ Συλλόγου Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Θεσσαλονίκης

Από τις αρχές της δεκαετίας του 1980, ο ριζοσπαστισμός του εκπαιδευτικού κινήματος, σε συνδυασμό με την έμπνευση και τους προβληματισμούς φωτισμένων παιδαγωγών, γέννησαν την ιδέα του ανοιχτού στην κοινωνία σχολείου. Την ίδια περίοδο, μέσα από τη διοργάνωση ποικίλων εκδηλώσεων και τις πρωτοβουλίες των εκπαιδευτικών οργανώσεων, ξεκίνησε μια ουσιαστική συζήτηση σχετικά με τα θεωρητικά ζητήματα αλλά και τις θεσμικές αλλαγές που συνδέονται με την εφαρμογή στην πράξη ενός τέτοιου εγχειρήματος.

Ο κοινός τόπος των αναζητήσεων και της προβληματικής που αναπτύχθηκε στηρίζεται στις ακόλουθες θέσεις, στις οποίες σημαντική συνεισφορά έχουν μια σειρά από πανεπιστημιακούς καθηγητές και εκπαιδευτικούς, όπως οι Β. Κουλαϊδής, Μ. Κυνηγός κ.ά.: στη σύνδεση του σχολείου με τις ανάγκες των τοπικών κοινωνιών· στην εφαρμογή νέων παιδαγωγικών προσεγγίσεων που συνδέουν τη γνώση με τη ζωή αλλά και την ίδια τη διαδικασία της μάθησης· στη μετατροπή του σχολείου σε πόλο μόρφωσης, πολιτισμού της τοπικής κοινωνίας και γνώσης για όλους.

Ως παραδειγματικές πολιτικές που αποκαλύπτουν και μετασχηματίζουν το παραδοσιακό σχολείο σε ανοιχτό σχολείο, αφορούν αλλαγές στα αναλυτικά προγράμματα σπουδών, όπου στα μαθήματα κορμού του εθνικού αναλυτικού προγράμματος μπορούν να ενσωματωθούν στοιχεία με τοπική διάσταση, που δίνουν έμφαση σε θέματα τοπικού, φυσικού ή κοινωνικού περιβάλλοντος. Επιπλέον, η μετατροπή του σχολείου από μια κλειστή εσωστρεφή δομή, που εξυπηρετεί μόνο για μερικές ώρες της ημέρας τις εκπαιδευτικές ανάγκες των μαθητών, σε ζωτικό χώρο τοπικού πολυδύναμου κέντρου, ο οποίος επιτρέπει τη δημιουργική δραστηριοποίηση των μαθητών και των γονέων τους στον ελεύθερο χρόνο τους με θέματα που τους ενδιαφέρουν άμεσα, συμβάλλει στη συσπείρωση των τοπικών κοινωνιών γύρω από το σχολείο και τη στήριξή του.

Τέλος, στο πλαίσιο της σχολικής μάθησης, πρέπει να προβλέπονται ζώνες δραστηριοτήτων πέραν του τυπικού προγράμματος σπουδών, οι οποίες να συνδέουν τους μαθητές με την κοινωνία και τις ανάγκες της. Ανάμεσα σε αυτές τις εκπαιδευτικές δραστηριότητες εντάσσονται και προγράμματα κοινωνικής προσφοράς εντός της κοινότητας, όπου ο μαθητής σε εθελοντική βάση αφιερώνει μέρος του ελεύθερου χρόνου του σε μία ή περισσότερες δραστηριότητες, τις οποίες επιλέγει με βάση τα ενδιαφέροντα και τις κλίσεις του (ανακύκλωση, καθαρισμός ακτών, προστασία δασών από πυρκαγιές, αισθητική αναβάθμιση σχολείου κ.λπ.). Το εκπαιδευτικό κίνημα, εάν θέλει να επιστρέψει στην παράδοση που διαμόρφωσε την περίοδο του 1980, όταν οι θέσεις του και οι διεκδικήσεις του συναντούσαν ευρύτερη κοινωνική αποδοχή και όχι στενά συντεχνιακή, και να αποκτήσει πολιτική ουσιαστική δυναμική, δεν μπορεί παρά να έχει ως πυξίδα τις παραπάνω προσεγγίσεις.

http://www.agelioforos.gr