Δελφίνι: το δεύτερο εξυπνότερο πλάσμα στον πλανήτη

Ανθρωπος και δελφίνι μοιράζονται γονίδια και βασικά εξελικτικά χαρακτηριστικά, γεγονός που οδηγεί τους επιστήμονες να αποδώσουν στο θαλάσσιο θηλαστικό τον τίτλο του «δεύτερου εξυπνότερου πλάσματος στον πλανήτη».

Ο εγκέφαλος των δελφινιών μοιάζει πολύ με του ανθρώπου, σύμφωνα με έρευνα του Κέντρου Γενετικής Ιατρικής και Εξέλιξης στο Πανεπιστήμιο του Ντιτρόιτ.

Το μεγάλο μέγεθος του εγκεφάλου και στα δύο είδη είναι το πρώτο κοινό στοιχείο, ενώ τους ειδικούς εντυπωσιάζει η παρόμοια εξέλιξη των γονιδίων του νευρικού συστήματος καθώς και του μεταβολισμού. Τα δελφίνια επίσης διαθέτουν γονίδια που στον άνθρωπο σχετίζονται με την ευφυΐα και τις γνωσιακές ικανότητες.

«Ξέρουμε εδώ και καιρό ότι τα δελφίνια συγκαταλέγονται ανάμεσα στα πιο έξυπνα θηλαστικά και ότι μπορούν να κάνουν πολλά από αυτά που κάνουν οι ανθρωποειδείς πίθηκοι, όπως ότι αναγνωρίζουν τον εαυτό τους στον καθρέφτη, επικοινωνούν ή μιμούνται τους ανθρώπους. Οι εγκέφαλοί τους είναι ξεχωριστοί και διαφορετικοί», λέει ο Μάικλ Μαγκάουεν, ερευνητής στο επιστημονικό Κέντρο και επικεφαλής της έρευνας που δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση «Proceedings of the Royal Society B».

Ο Μαγκάουεν και οι συνεργάτες του συνέκριναν 10.000 γονίδια που παράγουν πρωτεΐνες από το γονιδίωμα του δελφινιού με αντίστοιχα γονίδια από άλλα ζώα (αγελάδα, άλογο, σκύλος, ποντίκι, ελέφαντας, κότα) και από τον άνθρωπο.

Διέκριναν, έτσι, ότι οι περισσότερες ομοιότητες εντοπίζονται ανάμεσα στα δελφίνια, στους ελέφαντες και στους ανθρώπους, τα τρία είδη που ξεχωρίζουν για την εξυπνάδα τους και το μεγάλο μέγεθος του εγκεφάλου τους και σύμφωνα με τους επιστήμονες, διαθέτουν γονίδια που παρουσιάζουν εξελικτικά καθυστερημένη μοριακή ανάπτυξη. «Αυτό το χαρακτηριστικό εντοπίζεται σε θηλαστικά με παρόμοιο εξελικτικό ιστορικό όπως είναι οι ελέφαντες, οι μεγάλοι πίθηκοι και τα κητοειδή, που έχουν να επιδείξουν στενούς οικογενειακούς δεσμούς, γενιές μεγάλης χρονικής διάρκειας και μικρούς πληθυσμούς. Επίσης, όλα αυτά τα είδη έχουν μεγάλους εγκεφάλους», προσθέτει ο Μαγκάουεν.

Ωστόσο ο μεγάλος εγκέφαλος δεν αποτελεί πάντα κριτήριο ευφυΐας. Παράγοντες που καθορίζουν τον βαθμό ευφυΐας είναι επίσης ο αριθμός των συνάψεων, η αναλογία λευκής και φαιάς ουσίας, καθώς και το πόσο μεγάλοι είναι οι αύλακες στην επιφάνεια του εγκεφάλου.

Ενα άλλο σημαντικό στοιχείο που συνδέει τα δελφίνια με τους ανθρώπους είναι η εξελικτική ιστορία του μεταβολισμού. «Ο μεγάλος εγκέφαλος χρειάζεται καύσιμα και έτσι υποθέτουμε ότι οι αλλαγές στον μεταβολισμό επέτρεψαν την ανάπτυξη του μεγέθους του εγκεφάλου. Είναι πολύ ενδιαφέρον ότι παρατηρούμε αυτές τις αλλαγές στις ίδιες ομάδες γονιδίων σε είδη με μεγάλους εγκεφάλους: πρωτεύοντα θηλαστικά, κητοειδή, ελέφαντες», λέει ο ερευνητής.

Εκτός αυτών, τα δελφίνια διαθέτουν γονίδια που σχετίζονται με πνευματικές διαταραχές του ανθρώπου αλλά και τον ύπνο. Οι ειδικοί πιστεύουν ότι αυτά τα γονίδια σχετίζονται με την ευφυΐα και εμπλέκονται στην εκπληκτική γνωσιακή ικανότητα των δελφινιών.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το γονίδιο που έχει σχέση με τον ύπνο, το οποίο στα δελφίνια είναι μεταλλαγμένο. «Ο ύπνος στα δελφίνια είναι ασυνήθιστος, καθώς κοιμάται μόνο μία πλευρά του εγκεφάλου τους και συνεχίζουν να κολυμπούν και να βρίσκονται μέχρι ένα βαθμό σε εγρήγορση», λέει ο Μαγκάουεν.