Όσοι δε θυμούνται το παρελθόν είναι καταδικασμένοι να το ξαναζήσουν

*του Γιώργου Λακόπουλου

Ένα φάντασμα πλανάται πάνω από τη χώρα: το φάντασμα του διχασμού. Υπερβολή; Καθόλου. Σταδιακά δημιουργούνται οι προϋποθέσεις που οδηγούσαν πάντα την ελληνική κοινωνία σε διχαστικές συμπεριφορές. Συγκεκριμένες προϋποθέσεις, ξεπατικωμένες από ένα παρελθόν που καλό θα ήταν να μην ξαναζήσουμε. Μερικά παραδείγματα δείχνουν βγαλμένα κατευθείαν από τις πιο καταστροφικές περιόδους του νεότερου ελληνικού βίου.

 

Πρώτον. Στο πολιτικό σκηνικό διαμορφώνονται διαχωριστικές γραμμές του τύπου «μνημονιακοί - αντιμνημονιακοί», κατά το πρότυπο «βασιλικοί - βενιζελικοί», «κομμουνιστές - εθνικόφρονες» και άλλα παρεμφερή. Χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι ιδέες, η πολιτική, το ήθος, η ποιότητα και η διαδρομή των προσώπων, αποκαθαίρονται οι πιο ελεεινές συμπεριφορές και αναβαπτίζονται τα πιο τυχοδιωκτικά στοιχεία του δημόσιου βίου.

 

Δεύτερον. Όλο και περισσότερο καταλαμβάνει χώρο στη δημόσια σφαίρα η ρητορική της «τιμωρίας των ενόχων» και πέρα από κάθε κανόνα δικαίου, κάποιοι υπόσχονται τιμωρίες έξω από το νομικό πλαίσιο της χώρας, έτοιμοι να νομιμοποιήσουν «περίπολα» που θα εκτελούν στον δρόμο τους «προδότες» και αυτοσχέδια λαϊκά δικαστήρια στις γειτονιές που θα κρεμούν τους «ανθέλληνες», ανασύροντας μνήμες από τις εποχές που όταν χτυπούσαν την πόρτα δεν ήταν ο γαλατάς.

Τρίτον. Στήνονται πολιτικές καριέρες και ιδρύονται κόμματα με βάση την καλλιέργεια του μίσους, της συνωμοσιολογίας, της υπερβολής, της καταγγελίας των πάντων, της αδίστακτης εκμετάλλευσης του πατριωτισμού, της διακίνησης απίθανων σεναρίων: από τη μετακίνηση της χώρας εκτός ευρωπαϊκού πλαισίου, μέχρι την κήρυξη πολέμου στις μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες, με πρώτη τη Γερμανία.

Τέταρτον. Παρότι η Μεταπολίτευση υπήρξε η μόνη περίοδος της ελληνικής ιστορίας με δημοκρατική ομαλότητα σε διάρκεια, αντί να ενισχυθούν οι κανόνες του κοινοβουλευτισμού που εγκατέστησε ώστε να εξυγιανθούν τα κόμματα ως το μόνο δημοκρατικό μέσο που εξασφαλίζει δυνατότητα διακυβέρνησης, αποδοκιμάζεται η ίδια η ύπαρξη κομμάτων και προωθούνται θεωρίες εκτροπής.

Πέμπτον. Οι παράγοντες που οδήγησαν τη χώρα ανυπεράσπιστη στο Μνημόνιο επιμένουν να δικαιώσουν το λάθος τους και γίνονται άλλοθι στην ανάδειξη μιας πολιτικής που απευθύνεται στα κατώτατα συναισθήματα των ανθρώπων για να εκμεταλλευτεί την εξαθλίωση της κοινωνίας που φέρνει η πολιτική της τρόικας.

 

Στο παρελθόν αυτά τα στοιχεία οδηγούσαν σε διχασμούς και εμφύλιες αναμετρήσεις με οδυνηρά αποτελέσματα. Και όπως έλεγε ο ισπανός φιλόσοφος Σανταγιάνα: «Όσοι δεν θυμούνται το παρελθόν είναι καταδικασμένοι να το ξαναζήσουν».