Η μετάβαση από το σημερινό μαθητή στον αυριανό πολίτη και ο ρόλος του σχολείου

*του Κώστα Ανθόπουλου Αντιπροέδρου  του Α΄ Συλλόγου Εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Θεσσαλονίκης

Είναι κοινοτυπία να υποστηρίξει κανείς ότι το σημερινό σχολείο (Λύκειο) έχει απολέσει το μορφωτικό του χαρακτήρα και ολοένα και περισσότερο μετατρέπεται σε ένα ανταγωνιστικό εξεταστικό κέντρο με τραυματικές συνέπειες για την ψυχική υγεία των μαθητών.

Το Σχολείο αδυνατεί, εξαιτίας αυτών των χαρακτηριστικών του, να προετοιμάσει ουσιαστικά τον σημερινό μαθητή για τον κοινωνικό ρόλο του μελλοντικού πολίτη. Στην πραγματικότητα η μαθητεία της δημοκρατίας στο σχολικό περιβάλλον περιορίζεται στην προσήλωση και συμμόρφωση στην τήρηση σχολικών κανόνων με αυστηρούς κώδικες που περιορίζουν σημαντικά τη δυνατότητα ανάπτυξης της έννοιας της ευθύνης που οφείλει να χαρακτηρίζει τον αυριανό πολίτη. Στη βάση αυτής της λογικής μπορεί να ερμηνευτεί  το  φαινόμενο των μαθητικών καταλήψεων που σε αρκετές περιπτώσεις  από ορισμένες πολιτικές δυνάμεις ερμηνεύεται ως εκδήλωση πολιτικής διαμαρτυρίας και όχι ως πράξη που σε τελική ανάλυση ακυρώνει το ρόλο του σχολείου.

Την ίδια στιγμή στην κρίσιμη ηλικία των 18  ετών ο μαθητής  με την ψήφο του, συμμετέχοντας σε εκλογικές διαδικασίες γίνεται υπεύθυνος  για τη λήψη σημαντικών αποφάσεων καθοριστικής σημασίας για την πορεία και εξέλιξη του τόπου του, χωρίς προηγουμένως να έχει αποκτήσει ουσιαστικά εφόδια και να έχει εμπλακεί εμπειρικά σε μορφές πολιτικών διαδικασιών που να του επιτρέπουν να κατανοεί και να ερμηνεύει κριτικά την κοινωνική και πολιτική πραγματικότητα..

Έτσι,  γίνεται αντιληπτό, πόσο σημαντικό είναι στο σημερινό σχολείο και ιδιαίτερα στις τάξεις του λυκείου, οι μαθησιακές διαδικασίες  να εμπεριέχουν πρακτικές δημοκρατικής συμμετοχικής αγωγής με βάση συγκεκριμένα πρακτικά προβλήματα που να μην αποκτούν χαρακτήρα κατήχησης και συμμόρφωσης με αυστηρούς κώδικες. Σ’ ένα τέτοιο μοντέλο δημοκρατικής αγωγής, πρακτικές οι οποίες μπορούν να δοκιμαστούν και να αποτελέσουν οδηγό και μια πραγματική μαθητεία δημοκρατίας στο σχολείο είναι :

·         Η εκπόνηση  ενός καταστατικού δημοκρατικού χάρτη για τη σχολική κοινότητα

·         Η ίδρυση μαθητικών κοινοβουλίων που να αποτελεί χώρο ελεύθερης έκφρασης και πολιτικού πολιτισμού   με την απελευθέρωση ιδεών και ανάπτυξης επιχειρημάτων

·         Παιχνίδια προσομοίωσης της λειτουργίας δημοκρατικών θεσμών

·         Η σύνταξη σχολικών εφημερίδων

·      Στην ανάληψη πρωτοβουλιών για την ανακούφιση ευάλωτων κοινωνικών ομάδων που πλήττονται από τη φτώχεια

·         Σε δραστηριότητες οικολογικού χαρακτήρα για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος

·         Συμμετοχή και εμπλοκή για μικρά διαστήματα για την απόκτηση εμπειριών  σε θεσμούς και τομείς κοινωνικής οικονομίας  

·         Εκπόνηση προγραμμάτων με μορφή Πρότζεκτ ενάντια στο ρατσισμό και στη σχολική βία