"Αλυκές Κοπανά": Νέα Λάμψακος - Στραβώσαμε τον γιαλό...

Του Νίκου Σιόλια

Δημοτικός Σύμβουλος

Ξεκινώ ανάποδα:

• Η πρόταση- άρθρο κατατέθηκε για πρώτη φορά σε Λαϊκή συνέλευση στην Νέα Λάμψακο το 2007, με δήμαρχο Ληλαντίων τον κ. Καρυστινό, που είχε παραχωρήσει το χώρο. Επανακατατίθεται δημόσια, επικαιροποιημένη.

• Το Α΄ μέρος είναι παιδικές μνήμες. Η επίσκεψη κάθε καλοκαίρι στις «Αλυκές Κοπανά», ήταν οι καλοκαιρινές μας διακοπές, μια και δεν υπήρχε, για τους βιομηχανικούς εργάτες, άλλη δυνατότητα!

• Αφιερώνεται στους Λαμψιακιώτες και Λαμψακιώτισσες, που για 20 χρόνια δίδασκα και διδασκόμουν από τα παιδιά τους. 

τι παιχνίδια σου παίζει καμμιά φορά η μνήμη, όταν κλείσεις για λίγο τα μάτια, να ξαποστάσεις απ΄την κούραση μιας κοπιαστικής μέρας, μάχιμος δάσκαλος στην τάξη!

Μέρος Α΄ : η καταγραφή στην μνήμη

Τούκου-τουκ, τούκου-τουκ, ακούγεται ο χαρακτηριστικός ήχος της βενζίνας του Ντίνου του “Γλάρου” και ο μπουχός μένει πίσω! Πίμπα η βάρκα με κατασκηνωτές απ’ τον Καράμπαμπα και η θάλασσα μέχρι την κουπαστή, έτοιμη να τη γεμίσει: η Δάφνη και η κυρά- Αντιγόνη με τα εγγόνια της, η κυρά –Μαρίτσα με τα παιδιά της και τον κυρ Γιάννη, η γιαγιά η Θεανώ. Και μαζί ανάκατα: κουβέρτες, σεντόνια, τέντες, καραβάνες με ντολμαδάκια, κεφτεδάκια, πατάτες τηγανητές, τετζερέδια, τηγάνια, λάδι, ζαρζαβατικά στα καλάθια. Όλα τα χρειαζούμενα για στρατοπέδευση μιας βδομάδας, στα λασπόλουτρα των «Αλυκών Κοπανά» στη Νέα Λάμψακο δίπλα στα «τηγάνια του αλατιού». Φασαριόζικη παρέα, γεμάτη ζωντάνια, που πάει για «λασποθεραπεία» στα καταπονημένα κόκαλα και στα κουρασμένα κορμιά, απ’ τη σκληρή δουλειά στις φάμπρικες και τα νοικοκυριά.

 Είμαι κι εγώ εκεί, μέλος σ’ αυτό το σμάρι, πιτσιρικάς 4-5 χρονών, πριν 50 χρόνια. Χαρά για την απλωσιά και την παρέα των συνομηλίκων, αγωνία και φόβος για τον άγνωστο τόπο! Η σφιχτή αγκαλιά της μάνας και το απαλό της χάδι, η παρουσία του πατέρα, σιγουριά και ασφάλεια.

Μετά τη στροφή της βάρκας στον Άγιο Στέφανο, τα σφαγεία και η παραλία της Λαμψάκου. Αμέσως τα βουνά του αλατιού, να σπιθιρίζουν μαγικά, τυφλώνοντάς σε στο έντονο πρωινό φως του ήλιου! Και από μακριά να ακούγονται τα «έ-ωπ, έωπ» των Λαμψακινών ψαράδων, που τραβάν την πεζότρατα γεμάτη με το «ασήμι της Θάλασσας».

Η βάρκα του “Γλάρου” του Ντίνου γιάλωσε. Ο εξοπλισμός κατεβαίνει φύρδη-μύγδην, φασαρία, κακό, οι μεγάλοι να μας φωνάζουν «έλα εδώ», «όχι αυτό», «μη εκεί» και το «έ-ωπ, έ-ωπ» να σχίζει τον ήσυχο αέρα και την αχλή της παραλίας. Μεταφέρουμε κάτω απ’τον ήσυχο αέρα. Προορισμός η σκιά κάτω απ’ το αρμηρίκι – που στα μικρά μου μάτια και την παιδική φαντασία φαίνεται σαν ένας καλοκάγαθος γίγαντας με ανοιχτά χέρια –μέσα σ’ένα λασπωμένο μαύρο τοπίο που μια απαλή λευκή κρούστα αλατιού το σκεπάζει. Πόσο μας αρέσει να τη σπάζουμε! Στήνονται οι τέντες, στρώνονται οι κουβέρτες και τα σεντόνια πάνω στις ψάθες, έτοιμη και η αυτοσχέδια κουζίνα με την γκαζιέρα και το στρίποδο! Η ψαριά της πεζότρατας έτοιμη: μαριδάκι, γαυράκι, γοπίτσες, κεφαλόπουλα και σωρό περίεργα πλασματάκια που τσιτσιρίζονται στο καυτό λάδι του τηγανιού μας. Περίεργο και αστείο συνάμα το θέαμα των «λασπωμένων» κατάμαυρων μεγάλων: άρχισε η «θεραπεία»! Καλή φάση και για μας τους μικρούς- βουτιά στη λάσπη λοιπόν! Ας παίξουμε τα γουρουνόπουλα! Η αίσθηση της ζεστής ρευστής και απαλής λάσπης μένει αξέχαστη! Καταγράφεται στη μνήμη για τα καλά!...

Μέρος Β΄: η σημερινή πραγματικότητα

Μέρα μεσημέρι. Μπαλκόνι του ορόφου στο «Αναξαγόρειο» Γυμνάσιο Ν. Λαμψάκου. Τέλος ωραρίου. Ανοίγω τα μάτια… χάνεται η γλυκιά αίσθηση της μνήμης στην εικόνα του σήμερα! Καταστροφή παντού!!!

Η λεκάνη της μαύρης λάσπης, χωματερή! Κάθε είδους μπάζα και αντικείμενα, που ο σύγχρονος απάνθρωπος τρόπος ζωής και ο ασυνείδητος άκρατος καταναλωτισμός μας, τα στέλνουν εκεί! Αυτό που η φύση και οι ευεργετικές πλημμύρες του Λήλαντα σε πάντρεμα με τα πλούσια αποθέματα φυκιών της άβαθης παραλίας «μαγείρεψαν» χιλιάδες χρόνια, καταστράφηκε σε λίγο μόλις χρόνο. Η προστασία του περιβάλλοντός μας και η ατομική κοινωνική ευθύνη; Λόγος κενός! Λόγος για να γίνεται συζήτηση στην παρέα και κοινοποίηση στο F/Β! Οι ανεπάρκειες της Τοπικής Αυτοδιοίκησης του-τότε- Δήμου Ληλαντίου και η έλλειψη φαντασίας και οράματος, ευθύνες τεράστιες.

Τα «τηγάνια του αλατιού» μπαζωμένα, στο μεγαλύτερο μέρος τους, θάβεται η θύμηση και η ιστορία. Ακυρώνεται η δυνατότητα της Φυσικής επιλογής: να γίνουν τα τηγάνια – όπως έγιναν το βαρύ χειμώνα του 2003 με την παρουσία πολλών ειδών πτερωτών -θυμηθείτε τα σμήνη των κύκνων και όχι μόνο – ένας σπουδαίος υγρότοπος, ένα σπουδαίο εργαστήρι οικολογίας.

Η λογική με την χωρίς όρους υποτιθέμενη ανάπτυξη, με κάθε κόστος για τη φύση, με την τσιμεντοποίηση της «αξίας της γης», αποτιμημένης σε χρήμα, καθώς επίσης και η υποτιθέμενη οικονομική αναβάθμιση της Νέας Λαμψάκου (ποιοι άραγε θα αναβαθμισθούν;;), οδήγησαν το Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Ληλαντίων, στην «προγραμματική συμφωνία» με το ΤΕΙ Χαλκίδας, με την παραχώρηση μέρους του χώρου, για τη δημιουργία κάποιων κτηρίων για σχολή του ΤΕΙ. 

Έκαναν, όμως δύο λάθος εκτιμήσεις:

-Για τη μη δυνατότητα του ΤΕΙ να επεκταθεί, αντικειμενικά.

-Πολιτική: σε μια εποχή μάλιστα που η κυρίαρχη νεοφιλελεύθερη εκπαιδευτική πολιτική, στα πλαίσια του συστήματος, είναι η συρρίκνωση της Δημόσιας Εκπαίδευσης – και σε τρίτο βαθμό- και πέρασμα ενός μέρους, στους ιδιώτες, με την προσπάθεια αναθεώρησης του άρθρου 16 του Συντάγματος. Γνωρίζετε, πιστεύω την κατάσταση που επικρατεί στο ΤΕΙ Χαλκίδας… πλήρης απορρύθμιση, κομμάτιασμα και μεταφορά σχολών.

Ο λόγος της παρέμβασής μου, δεν είναι καταγγελτικός, πράγμα που δεν συνηθίζω και δεν μένω εδώ. 

Οι εκλογές για την Τοπική Αυτοδιοίκηση τελείωσαν και έστειλαν τα μηνύματά τους. Μένει οι έχοντες την δημοτική εξουσία να τα κατανοήσουν και να τα λάβουν σοβαρά υπ’όψη τους, τουλάχιστον στο τοπικό επίπεδο και σύμφωνα με τις προεκλογικές τους δεσμεύσεις, για ανάπτυξη και καταπολέμηση της ανεργίας. 

Πιο ηχηρά, όμως μηνύματα στέλνουν οι νέες συνθήκες που διαμορφώνονται στο οικονομικό πεδίο, με την εφαρμογή των μνημονιακών πολιτικών που πλήτουν βάναυσα την Τοπ. Αυτοδιοίκηση, αλλά και με την κατάσταση που διαμορφώνεται στον πλανήτη, με τα έντονα καιρικά φαινόμενα που όλο και πιο συχνά βιώνουμε και προφανώς δεν μπορούμε να αντιμετωπίσουμε. Όταν αγνοείς τις φυσικές δυνάμεις, πρέπει να ξέρεις ότι θα βρεθείς σε δύσκολη θέση, αλλά πιο δύσκολα θα περάσουν οι απλοί πολίτες που σου εμπιστεύονται την εκπροσώπησή τους. Πρέπει να σκεφτόμαστε πια με παγκόσμια κριτήρια.

 Να δρούμε όμως τοπικά, βάζοντας το δικό μας «λιθαράκι» σ’αυτό που λέμε αειφόρο ανάπτυξη. Και θα μου πείτε εύλογα

 -και τι θες εσύ; Να αφήσουμε το χώρο αυτό ανεκμετάλλευτο στη φυσική επιλογή;

Θα σας απαντήσω όχι. Πρέπει να το παλέψουμε! Δεν μπορούμε να αγνοήσουμε, βέβαια, την οικονομία, τον ανθρώπινο παράγοντα και την ανάγκη αναζωογόνησης της ευρύτερης περιοχής. Μιλάω για ήπια παρέμβαση στο χώρο, που μπορεί να γίνει και με τις ίδιες δυνάμεις του Δήμου, ώστε να υπάρχει η δυνατότητα συνύπαρξης, με σεβασμό, της φυσικής επιλογής και ενός άλλου είδους ανάπτυξης. 

Γι αυτό προτείνω μια σειρά 10 μέτρων που πρέπει άμεσα να ληφθούν, πριν η κατάσταση γίνει μη αναστρέψιμη:

1. Επαναφορά της ιδιοκτησίας του χώρου, με κάθε τρόπο, στο Δήμο Χαλκιδέων.

2. Καθαρισμός από τις επιχωματώσεις των «τηγανιών του αλατιού».

3. Δημιουργία ψηλών αναχωμάτων, με τα αφαιρούμενα υλικά των επιχωματώσεων, στον περίγυρο των αλυκών, για διαφύλαξη του χώρου, φυτευσή τους.

4. Καθαρισμός και διαμόρφωση της αμπολής που διασχίζει το χώρο, ώστε να λειτουργήσει σαν χείμαρρος και αγωγός ομβρίων (αντιπλημμυρικά), που μπορεί να εμπλουτίζει σε γλυκό νερό.

5. Μελέτη, για δημιουργία Περιβαλλοντικού Πάρκου, με διαδρομές, δεντροφυτεύσεις με δέντρα και φυτά μεσογειακής χλωρίδας, φυσικές λίμνες με άνοιγμα στη θάλασσα, παρατηρητήρια πουλιών.

6. Αξιοποίηση των κτηρίων που υπάρχουν, για δημιουργία «Μουσείου Αλατιού, τοπικής ιστορίας και Προσφυγικής Μνήμης». Θα μπορούσε να διερευνηθεί και η δυνατότητα μικρής παραγωγής αλατιού με τις παλιές μεθόδους, για εκπαιδευτικούς λόγους.

7. Μελέτη για τη δημιουργία «χωριού Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης», αυτόνομου σε ενέργεια (ήπιες μορφές: ηλιακή και αιολική) που να έχει τη δυνατότητα φιλοξενίας μαθητών και φοιτητών, για γνώση και έρευνα γύρω από θέματα Περιβάλλοντς. Τους καλοκαιρινούς μήνες το «χωριό» θα μπορεί να φιλοξενήσει λουόμενους και να λειτουργήσει σαν SPA, αφού πρώτα καθαριστεί η «λάσπη», από τα κάθε λογής σκουπίδια.

8. Διαφύλαξη του αιγιαλού. Δεν επιτρέπεται καμιά παρέμβαση και αλλοίωση της φύσης και του σχήματός του. 

9. Διάνοιξη δρόμου, περιφερειακά του «Αναξαγόρειου» Γυμνασίου Ν.Λαμψάκου, με τη δημιουργία χώρου στάθμευσης για τους επισκέπτες.

10. Ιδιοκτησία και διαχείριση του όλου εγχειρήματος είναι «εταιρία ΝΠΙΔ» που ανήκει εξ ολοκλήρου στο Δήμο Χαλκιδέων.

Καταθέτω μία τέτοια πρόταση για τη διαχείρηση του χώρου των «Αλυκών Κοπανά», που αν οργανωθεί και υλοποιηθεί σωστά τεχνοκρατικά, έχει να προσφέρει στην ευρύτερη περιοχή της Ν. Λαμψάκου:

- Διατήρηση ενός υπέροχου φυσικού χώρου – σημείο έλξης για επισκέπτες όλο το χρόνο, με ότι συνεπάγεται αυτό για την τοπική οικονομία μέσω της τουριστικής ανάπτυξης. Οφέλη που θα διαχέονται σε όλους.

- Έσοδα, από τη διαχείριση της «εταιρείας», στο Δήμο Χαλκιδέων, για νέες επενδύσεις σε έργα υποδομής και κοινωνική πολιτική.

- Απόκτηση τεχνογνωσίας στη διαχείριση τέτοιου είδους Δημοτικών δράσεων και μεταφορά της σε Δήμους της Εύβοιας και της Ελλάδας.

- Τουριστική προβολή της ευρύτερης περιοχής του Ληλάντιου και την προώθηση των τοπικών προϊόντων.

- Νέες θέσεις εργασίας, που τόσο έχει ανάγκη η περιοχή μας.

Γνωρίζω πολύ καλά ότι τα πράγματα, στα πλαίσια της πολιτικής που εφαρμόζεται και συρρικνώνει τις δυνατότητες παρέμβασης του Δήμου, είναι δύσκολα. Όμως οφείλουμε να έχουμε όραμα για τον Δήμο μας, να αγωνιζόμαστε για να το πετύχουμε, στηριζόμενοι στις κοινωνικές δυνάμεις και τους αγώνες τους. Τουλάχιστον ας το προσπαθήσουμε… πολιτική βούληση χρειάζεται.