Οι δίκαιες κυρώσεις στη ΔΗΜΑΡ

Η συντριβή στις Ευρωεκλογές έβαλε τη ΔΗΜΑΡ σε μία βίαιη περιδίνηση, αλλά οι σπόροι του κακού είχαν φανεί από τότε που το κόμμα συμμετείχε στην κυβέρνηση: η ακαμψία και ατολμία στην ιδεολογική και πολιτική επεξεργασία της ιστορικής συγκυρίας εμπόδισε τη ΔΗΜΑΡ να αναλάβει ρόλο στην προσπάθεια ανάταξης που φαινομενικά στήριζε, ενώ τα πολιτικά και προσωπικά γινάτια μοιραία την έθεσαν σε πορεία απίσχνανσης.

Είναι πλέον κοινός τόπος ότι τα τελευταία δύο χρόνια η ΔΗΜΑΡ κινήθηκε από το ένα σοβαρό στρατηγικό σφάλμα στο επόμενο. Ωστόσο, από τη Δευτέρα μετά τις Ευρωεκλογές εξελίσσεται μία άτυπη κηδεία του κόμματος που συνοδεύεται από επαίνους για τον ιστορικό του ρόλο στην αποκατάσταση της κυβερνητικής σταθερότητας το 2012. Στέλεχος άλλου μικρού κόμματος, μάλιστα, μας διαβεβαίωνε παλαιότερα για τη ΔΗΜΑΡ ότι "η κυβερνητική της πορεία τον τελευταίο χρόνο αποτελεί κατάκτηση στην πολιτική ιστορία της χώρας μας".

Ας ξαναδούμε αν ήταν όντως τόσο σημαντική η συμβολή της ή μήπως αντίθετα σπατάλησε μία ιστορική ευκαιρία και λειτούργησε μάλλον ως τροχοπέδη σε μία -ούτως ή άλλως- δυσλειτουργική κυβέρνηση.

• Στο υπουργικό συμβούλιο ο Φ. Κουβέλης τοποθέτησε μή πολιτικά πρόσωπα (όπως και το ΠΑΣΟΚ), προσπαθώντας να αποστασιοποιηθεί από το εγχείρημα και τις πολιτικές που θα εφαρμόζονταν. Συμμετοχή σε μία κυβέρνηση "με μισή καρδιά" έχει λιγότερο από το μισό πολιτικό αποτέλεσμα και μοιραία δεν μπορεί να αποφέρει ικανοποιητικό κυβερνητικό έργο.

• Η επιλογή των δύο υπουργών που υπέδειξε η ΔΗΜΑΡ έγινε με κριτήριο άλλο από τη δυνατότητα συνεισφοράς τους. Δεν υπήρχε λόγος να φαντασθεί κανείς πως ένας σεβάσμιος καθηγητής θα είχε τις πολιτικές και διοικητικές αρετές ώστε να τα βγάλει πέρα με το κρίσιμο έργο της αναμόρφωσης του Δημοσίου και μάλιστα σε συνεχή διαπραγμάτευση με την Τρόικα. Ούτε πως ένας καταξιωμένος συνδικαλιστής θα προχωρήσει στις απαιτούμενες (και συμφωνημένες) μεταρρυθμιστικές τομές που θα τον έφερναν αντιμέτωπο με τον κλάδο από τον οποίον προέρχεται.

• Στην πορεία, ο Αντ. Μανιτάκης φάνηκε ανήμπορος να υλοποιήσει αλλαγές. Διατράνωνε επί καιρό την πεποίθησή του ότι δεν θα πρέπει να γίνουν απομακρύνσεις δημοσίων υπαλλήλων χωρίς να έχει προηγηθεί συστηματική αξιολόγησή τους (μία αρχή με την οποία θα συμφωνήσουμε σχεδόν όλοι). Αλλά επί έναν χρόνο δεν έκανε το παραμικρό σοβαρό βήμα έστω για να ξεκινήσει οποιαδήποτε διαδικασία που θα οδηγούσε σε κάποιο σύστημα αξιολόγησης. Ακόμη και οι επιτροπές που όρισε για την εκτίμηση των υπαρχουσών δομών των υπουργείων υπολειτούργησαν, αντικαταστάθηκαν από τον ίδιον ύστερα από λίγους μήνες και τελικά, στις περισσότερες περιπτώσεις, δεν απέδωσαν κανένα έργο. Ένας χρόνος χαμένος... Ακόμη, η αδυναμία του υπουργού να χειρισθεί τις διαπραγματεύσεις με την Τρόικα, την οποία ομολόγησε ο ίδιος αργότερα, δεν μπορεί παρά να έβλαψε τις ελληνικές θέσεις έναντι των δανειστών.

• Ο Αντ. Ρουπακιώτης διαπραγματεύθηκε σκληρότερα, όχι όμως με στόχο τις μεταρρυθμίσεις αλλά με στόχο τα συμφέροντα του κλάδου του. Αντί για υπουργό θύμισε πολύ περισσότερο τη συνδικαλιστική του ιδιότητα, όταν κάποια μέρα ανακοίνωσε υπερήφανος πως κατάφερε να προστατεύσει τα συμφέροντα του δικηγορικού επαγγέλματος. Ας θυμηθούμε και ότι χρειάσθηκε ένα θρίλερ μέχρις ότου αποσπάσει ο Φ. Κουβέλης τη υπογραφή του σε κρίσιμα νομοθετήματα και ότι συχνά-πυκνά προέβαινε σε περιττές δηλώσεις που δυσχέραιναν τη λειτουργία της κυβέρνησης. Ο Ρουπακιώτης ήταν ένας υπουργός με διαφορετική ημερησία διάταξη από της κυβέρνησης, του πρωθυπουργού και των κομμάτων που τη στήριζαν.

• Η ΔΗΜΑΡ ψήφιζε νομοθετήματα α λα καρτ φλερτάροντας με ένα πιο καθαρόαιμο αριστερό ακροατήριο, προκαλώντας τη δυσφορία του ΠΑΣΟΚ. Η στάση της αυτή ίσως μπορεί να δικαιωθεί πολιτικά αν τη θεωρήσει κανείς αμυντικό ανάχωμα προς την αντιπολίτευση, ωστόσο δηλητηρίασε αρκετές φορές την πολιτική ατμόσφαιρα με μία αίσθηση αβεβαιότητα και αστάθειας.

• Όταν έφθασε η κρίσιμη ώρα για απομακρύνσεις στο Δημόσιο, "δεν πήγαινε το χέρι" της ΔΗΜΑΡ να συναινέσει, παρ' ότι είχε αναλάβει την πολιτική δέσμευση. Λόγω των ιδεολογικών της αντανακλαστικών, δεν ήταν πολιτικά έτοιμη να κάνει το βήμα προς τη διαμόρφωση ενός σύγχρονου σοσιαλδημοκρατικού προτύπου. Σεβαστό, αλλά δεν μπορεί κανείς να επιδαψιλεύσει επαίνους σε κάποιον που δέχθηκε να αναλάβει ένα έργο και την κρίσιμη στιγμή κιότεψε.

• Εν τω μεταξύ, είχε φροντίσει να συμπράξει με τη ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ στο παλαιοκομματικό παιχνίδι των διορισμών πολιτικών στελεχών στο ευρύτερο Δημόσιο. Υπέδειξε δε άτομα με μία λογική που καθόλου δεν διέφερε από την -κατά πολλούς, φαυλοκρατική- πρακτική των κυβερνητικών της εταίρων. Αργότερα, όταν αποχώρησε από την κυβέρνηση, έλαβε μάλιστα την απόφαση να μη ζητήσει από τους διορισμένους να παραιτηθούν.

• Ο άτσαλος χειρισμός Σαμαρά που οδήγησε στην κατάργηση της ΕΡΤ έφερε τη ΔΗΜΑΡ ενώπιον τετελεσμένων. Η ηγεσία της θα μπορούσε να αξιοποιήσει τα δεδομένα που διαμορφώθηκαν τις ημέρες μετά την ανακοίνωση, προκειμένου να εξορθολογισθεί η λειτουργία του κυβερνητικού σχήματος, να προωθηθεί αποτελεσματικότερα το έργο του, να υλοποιηθούν πολιτικές της ΔΗΜΑΡ και να ενισχυθεί η θέση του κόμματος στο εκλογικό σώμα. Ο Σαμαράς ήταν αδύναμος, εκτεθειμένος και προφανώς διατεθειμένος να δεχθεί όρους και να κάνει παραχωρήσεις. Η ΔΗΜΑΡ όμως, αντί να αδράξει την ευκαιρία, επιδόθηκε σε υπόγειες διεργασίες με άρωμα εκτροπής, συζητώντας σχεδόν ανοικτά την ανατροπή του πρωθυπουργού που είχε αναδειχθεί πρώτος στις εκλογές και την αντικατάστασή του από άλλος στέλεχος του ιδίου κόμματος. Ο χειρισμός αυτός, εκτός του ότι ήταν επικίνδυνος, έμοιαζε να ωθείται από προσωπικά κίνητρα και καιροσκοπισμό. Και, βέβαια, δεν μπορούσε παρά να είναι και ατελέσφορος. Όλοι θυμόμαστε πού οδήγησε: στο κωμικό περιστατικό με την αλληλουχία δηλώσεων πίστης προς τον Σαμαρά από πλήθος κυβερνητικών στελεχών της ΝΔ.

• Στο τέλος, η ΔΗΜΑΡ αποχώρησε από την κυβέρνηση υπερασπιζόμενη το έλασσον, ενώ θα μπορούσε να διεκδικήσει και να επιβάλει το μείζον: όρους λειτουργίας της κυβέρνησης που θα διασφάλιζαν την ουσιαστική συμμετοχή της στη χάραξη της πολιτικής και στη λήψη των αποφάσεων.

• Ακολούθησαν μήνες κατά τους οποίους ο Φ. Κουβέλης εξέθετε στο πανελλήνιο την προσωπική του ενόχληση από τη στάση Σαμαρά και Βενιζέλου, διακινώντας μάλιστα και την όχι πολύ πιστευτή θεωρία ότι ο πρωθυπουργός έκλεισε την ΕΡΤ προκειμένου να μεθοδεύσει προσφυγή στις κάλπες αλλά τον απέτρεψε τελευταία στιγμή η Μέρκελ. Υποθέτοντας, δηλαδή, ότι ο Σαμαράς αδιαφορούσε για τις δυσμενείς επιπτώσεις νέων εκλογών και -το πιο απίθανο- δεν είχε φαντασθεί ότι η Μέρκελ και οι δανειστές θα αντιδρούσαν στην προοπτική αυτή.

• Ο κρίσιμος ρόλος που εκ των πραγμάτων εκλήθη να παίξει η ηγεσία της ΔΗΜΑΡ στην υπόθεση της αναδημιουργίας της Κεντροαριστεράς ανέδειξε νέες αγκυλώσεις και, το κυριότερο, έδωσε στην κοινή γνώμη την εντύπωση προσωπικής βεντέτας με την ηγεσία του ΠΑΣΟΚ. Σε κάθε περίπτωση, υπογράμμισε προς όσους πονούν την υπόθεση αυτή, ότι η ΔΗΜΑΡ, στην παρούσα φάση τουλάχιστον, δεν έχει να προσφέρει θετικές υπηρεσίες στην Κεντροαριστερά.

Με τις κρίσιμες επιλογές της τους τελευταίους 11 μήνες πριν από τις Ευρωεκλογές, η ΔΗΜΑΡ κατάφερε να αποξενώσει το σύνολο όσων της είχαν δώσει εντολή το 2012, με εξαίρεση τον σκληρό πυρήνα του χώρου της. Αποχωρώντας από την κυβέρνηση, έστειλε στο ΠΑΣΟΚ όσους την εμπιστεύθηκαν ως παράγοντα σταθερότητας και στον ΣΥΡΙΖΑ όσους πίστεψαν πως κυβέρνηση και πολιτική έπρεπε να αλλάξουν. Τους λιγοστούς που περίσσεψαν από όσους πιστεύουν στην ανάγκη ανασυγκρότησης της Κεντροαριστεράς, με τη μέχρις αλαζονείας αδιαλλαξία της, τους έστειλε και αυτούς στην Ελιά και στο Ποτάμι.

Παράλληλα, αν και έκανε το βήμα της κυβερνητικής συνεργασίας αναγνωρίζοντας το έκτακτο των συνθηκών και το αδήριτο των αναγκών, δεν μπόρεσε να προσφέρει όσα η ιστορική συγκυρία απαιτούσε.

Οι πολιτικές κυρώσεις που επέβαλε στη ΔΗΜΑΡ το φυσικό της πολιτικό ακροατήριο στις Ευρωεκλογές ήταν σκληρές, αλλά δίκαιες. Και το μέλλον αβέβαιο, αφού οι πρώτες αντιδράσεις της ηγεσίας παραπέμπουν σε εσωστρέφεια και bunker mentality.

 

Ο Πάνος Πολυζωΐδης είναι δημοσιογράφος,  http://www.protagon.gr