«Μόνο πρόσεχε να μην αρρωστήσεις…» Το μεγαλείο του Henry James: Οι καλύτερες συμβουλές για το πένθος μέσα σ' ένα γράμμα του

Ο μεγάλος συγγραφέας (και βασανισμένος άνθρωπος) Henry James έλαβε το 1883 ένα γράμμα από μια απελπισμένη του φίλη, την επίσης συγγραφέα Grace Norton, η οποία υπέφερε μετά από έναν θάνατο στην οικογένειά της. Tης απάντησε με ένα γράμμα που κατά τη γνώμη μου περιέχει τις καλύτερες, τις πιο σοφές συμβουλές. Από το Henry James: Selected Letters

Αγαπημένη μου Γκρέις,

Μπροστά στα βάσανα των άλλων νιώθω πάντα τραγικά ανίσχυρος, και το γράμμα που μου έστειλες φανερώνει τέτοιο βάθος πόνου που σχεδόν δεν ξέρω τι να σου πω. Αυτό σίγουρα δεν είναι η τελευταία μου λέξη – αλλά πρέπει να είναι η πρώτη μου. Δεν είσαι μόνη σου, αλήθεια, σ’ αυτά σου τα συναισθήματα – με την έννοια ότι γράφεις σα να είναι όλος ο πόνος της ανθρωπότητας δικός σου . (…) Δεν ξέρω γιατί ζούμε – το δώρο της ζωής έρχεται από μία πηγή άγνωστη και ούτε ξέρω για ποιό λόγο έρχεται – αλλά πιστεύω ότι μπορούμε να συνεχίζουμε να ζούμε (πάντα φυσικά ως ένα ορισμένο σημείο) επειδή η ζωή είναι το πιο πολύτιμο πράγμα που ξέρουμε και γι’ αυτό υποθέτω είναι τεράστιο λάθος να παραιτηθούμε όσο υπάρχει ακόμα κάτι μέσα στο φλιτζάνι. Με άλλα λόγια η συνείδηση είναι μια απεριόριστη δύναμη, κι αν και μερικές φορές μοιάζει μόνο με συνείδηση του πόνου, ο τρόπος με τον οποίο αναζωπυρώνεται η ζωή κατά κύματα, έτσι ώστε να μην σταματάμε ποτέ να νιώθουμε, αν και μερικές φορές προσπαθούμε να μη νιώθουμε, προσευχόμαστε να μη νιώθουμε, υπάρχει κάτι που μας κρατάει στη θέση μας, κάνει μια δήλωση στο σύμπαν που είναι καλύτερο να μην εγκαταλείψουμε. Έχεις δίκιο όταν λες ότι όλοι μας είμαστε η ηχώ και οι αντηχήσεις του ίδιου πράγματος, και είναι πολύ ευγενικό όταν ενδιαφέρεσαι και λυπάσαι για όλα όσα σε περιβάλλουν. Όμως σε παρακαλώ, μην γενικεύεις τόσο πολύ – να θυμάσαι ότι κάθε ζωή είναι ένα ειδικό πρόβλημα που δεν είναι δικό σου αλλά άλλου, και περιορίσου στην προσωπική σου τρομαχτική άλγεβρα. (…)

Αγαπημένη μου Γκρέις, 

περνάς μέσα από ένα σκοτάδι κι εγώ μέσα στην άγνοιά μου δεν μπορώ να δω τίποτα άλλο πέρα από το ότι σε έχει αξιοθρήνητα αρρωστήσει – όμως είναι μόνο ένα σκοτάδι, δεν είναι ένα τέλος, ούτε ΤΟ τέλος. Μην σκέφτεσαι, μη νιώθεις, όχι περισσότερο από όσο αντέχεις, μην συμπεραίνεις και μην αποφασίζεις – μην κάνεις τίποτα παρά περίμενε. Όλα θα περάσουν, και η γαλήνη, και τα αποδεκτά μυστήρια και οι απομυθοποιήσεις και η τρυφερότητα μερικών καλών ανθρώπων, και νέες ευκαιρίες και τόσα άλλα της ζωής, με μία λέξη, θα παραμείνουν. Θα κάνεις τόσα πολλά πράγματα ακόμα, και θα σε βοηθήσω. Το μόνο σημαντικό είναι να μην λιώσεις εν τω μεταξύ. Προσπάθησε μόνο να μην αρρωστήσεις – αυτό είναι όλο – γιατί υπάρχει ένα μέλλον. Είσαι φτιαγμένη για την επιτυχία, και δεν πρέπει ν’ αποτύχεις. Έχεις την πιο τρυφερή μου στοργή και όλη μου την εμπιστοσύνη.

Ο πάντα πιστός σου φίλος

Henry James

http://www.lifo.gr