Οι πλούσιοι δεν σου δίνουν σημασία (πτωχέ!)

Όλο και περισσότερες έρευνες στις ΗΠΑ δείχνουν ότι οι άνθρωποι με κοινωνική δύναμη δίνουν λίγη σημασία σε ανθρώπους με λιγότερη , γράφουν οι New York Times. Αυτό το φαινόμενο έχει παρατηρηθεί, για παράδειγμα, σε έρευνες μεταξύ αγνώστων που συναντιούνται για πέντε λεπτά, στις οποίες το πιο ισχυρό πρόσωπο δείχνει λιγότερα σημάδια συμμετοχής, όπως τα νεύματα ή το γέλιο. 

Το 2008 κοινωνικοί ψυχολόγοι από το Πανεπιστήμιο του Άμστερνταμ και από το Πανεπιστήμιο του Μπέρκλεϊ μελέτησαν συναντήσεις μεταξύ δύο αγνώστων που έλεγαν ο ένας στον άλλον τις δυσκολίες που έχουν περάσει, όπως διαζύγιο ή το θάνατο ενός αγαπημένου προσώπου. Οι πιο ισχυροί ήταν λιγότερο συμπονετικοί στις δυσκολίες που περιέγραφαν οι λιγότερο ισχυροί.

Ο Dacher Keltner, καθηγητής ψυχολογίας στο Μπέρκλεϊ, και ο Michael W. Kraus, βοηθός καθηγητή στο πανεπιστήμιο του Illinois, έχουν κάνει εκτεταμένη έρευνα για τον συσχετισμό της κοινωνικής δύναμης με την έλλειψη προσοχής.

Ο Keltner υποστηρίζει ότι, σε γενικές γραμμές, επικεντρωνόμαστε περισσότερο σε αυτούς που θεωρούμε περισσότερο πολύτιμους. Οι πλούσιοι μπορούν να πληρώσουν άλλους ανθρώπους για να τους βοηθήσουν, ενώ αυτοί που δεν έχουν υλικά αγαθά, εκτιμούν περισσότερο τα κοινωνικά περιουσιακά τους στοιχεία: όπως ο γείτονας που θα ρίχνει μια ματιά στο παιδί όταν αυτό γυρνάει από το σχολείο. Η οικονομική διαφορά καταλήγει να δημιουργεί και μια διαφορά στη συμπεριφορά. Οι φτωχοί άνθρωποι είναι καλύτερα προσαρμοσμένοι στις διαπροσωπικές σχέσεις – με αυτούς που βρίσκονται στο ίδιο επίπεδο, αλλά και με τους πιο ισχυρούς – επειδή αναγκάζονται να το κάνουν.

Παράλληλα, η κοινωνική απόσταση διευκολύνει πολύ τον εντοπισμό μικρών διαφορών μεταξύ κοινωνικών ομάδων και δίνει μια αρνητική χροιά στους άλλους ενώ δίνει μια θετική σε εμάς τους ίδιους. Ο Φρόιντ αποκαλούσε αυτό το φαινόμενο «ο ναρκισσισμός των μικροδιαφορών», μια ιδέα που επαναλαμβάνεται στις μελέτες του Vamik D. Volkan, ενός καθηγητή ψυχιατρικής στο πανεπιστήμιο της Βιρτζίνια, ο οποίος γεννήθηκε στα κατεχόμενα της Κύπρου από Τούρκους γονείς. Ο Volkan ανακαλεί πως ως μικρό αγόρι άκουγε απαίσια πράγματα για τους μισητούς Ελληνοκύπριους – οι οποίοι, όπως σημειώνει, τελικά έχουν πολλά κοινά με τους Τουρκοκύπριους. Ωστόσο, το νησί είναι εδώ και δεκαετίες διχασμένο πολιτικά, γεγονός που επιδεινώνει το πρόβλημα, αφήνοντας επιζήμιους μύθους να ανθούν.