Κύπρος 1956. Μερικές ημερομηνίες και ένα γιατί

*του Γρηγόρη Γιοβανόπουλου

Στις 25 Απριλίου του 1869 ο Γάλλος διπλωμάτης και μηχανικός Κόμης Φερδινάνδος Λεσσέψ ολοκληρώνει τη διάνοιξη της διώρυγας του Σουέζ.

0.30" το πρωί της 1ης Απριλίου 1955, ξημερώματα Παρασκευής. Αρχίζει ο αγώνας της ΕΟΚΑ.

Στις 26 Ιουλίου 1956 ο Γκαμάλ Αμπντέλ Νάσερ, εθνικοποιεί την διώρυγα τουΣουέζ.

Στις 11 Φεβρουαρίου 1959 υπογράφηκε Η συμφωνία της Ζυρίχης από τους τότε πρωθυπουργούς της Ελλάδας Καραμανλή και της Τουρκίας Μεντερές.

Στις 19 Φεβρουαρίου 1959 στο Λονδίνο, όπου και υπογράφηκε η Συμφωνία του Λονδίνου από τους πρωθυπουργούς και υπουργούς εξωτερικών Ελλάδας, Τουρκίας και Βρετανίας, τον  Μακάριο και τον Φαζίλ Κιουτσούκ

Στις 30 Νοεμβρίου 1963, ο αρχιεπίσκοπος Μακάριος υπέβαλε στις εγγυήτριες δυνάμεις (Βρετανία, Ελλάδα, Τουρκία) και τον τότε αντιπρόεδρο Φαζίλ Κουτσιούκ τα περιβόητα "13 σημεία"

Στις 8:20, π.μ. 15 Ιουλίου 1974 εκδηλώθηκε το πραξικόπημα κατά του Μακαρίου

5.00 π.μ 20 Ιουλίου 1974 ο Αττίλας εισβάλει στην Κύπρο

ΓΙΑΤΙ ΟΙ ΑΓΓΛΟΙ ΚΑΙ ΟΙ ΑΜΕΡΙΚΑΝΟΙ  ΔΙΕΛΥΣΑΝ ΤΗΝ ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ;  

Χρόνια τώρα πιστεύαμε πως η αντίστροφη μέτρηση της σύγχρονης ιστορίας του κυπριακού ελληνισμού  άρχισε τον Απρίλη του 1955 με το ξέσπασμα της ένοπλης εξέγερσης κατά του βρετανικού ιμπεριαλισμού γεγονός που προκάλεσε την μήνιν των ιμπεριαλιστών (δεν έχουν τέτοια αισθήματα αυτοί) και γι’ αυτό είχαμε αυτήν την  αρνητική εξέλιξη στον αγώνα της Κύπρου. Δυστυχώς πάσχουμε φαίνεται από έναν ιδιότυπο πολιτικό αυτισμό πιστεύοντας πως τα πάντα περιστρέφονται γύρω από εμάς ,πράγμα που δεν μας αφήνει να καταλάβουμε το πραγματικό μέγεθος των εξελίξεων και εξ αυτού τις πραγματικές πολιτικές επιλογές και τις προθέσεις των άλλων, είτε αυτοί είναι «σύμμαχοι» (Άγγλοι, Αμερικανοί) , είτε «εχθροί» (Τούρκοι). Αυτό βέβαια συμβαίνει και σήμερα.

Για τους Βρετανούς η εξέγερση των Κυπρίων της ΕΟΚΑ ήταν μια ακόμη προσπάθεια ενός λαού από τις δεκάδες που είχαν υπό το πέλμα τους, να απελευθερωθεί. Είχαν ζήσει δεκάδες τέτοιες και η ιστορία, (αλλά και το Χόλλυγουντ), κατέγραψαν τις «σελίδες δόξας» που έγραψαν οι Βρετανοί «κατασφάζοντας» τους ιθαγενείς που τολμούσαν να τα βάλουν με την κραταιά βρετανική αυτοκρατορία. Κάπως έτσι μάλλον έβλεπαν και την προσπάθεια των Ελληνοκυπρίων να πετύχουν την ένωση με τη μητέρα πατρίδα. Τι κι αν αυτή ήταν η φίλη και σύμμαχος Ελλάδα; Αυτή που πολέμησε δίπλα της με αυτοθυσία στον πρώτο Παγκόσμιο πόλεμο, (και ανταμείφθηκε με τη μικρασιατική καταστροφή, τον σφαγιασμό του πληθυσμού της και το τέλος της μεγάλης ιδέας),  αλλά και στον δεύτερο μεγάλο πόλεμο  χαρίζοντας τις πρώτες νίκες κατά του άξονα.

Πρωτοσέλιδα βρετανικών εφημερίδων της εποχής

Όλα αυτά ήταν αδιάφορα γι αυτούς. Το πρόβλημα όμως έγινα ασύγκριτα μεγαλύτερο όταν  το απόγευμα της 26ης Ιουλίου 1956 ο Γκαμάλ Αμπντέλ Νάσερ, που μόλις είχε εκλεγεί πρόεδρος της Αιγύπτου, εξήγγειλε στην κεντρική πλατεία της Αλεξάνδρειας την εθνικοποίησή της διώρυγας του Σουέζ. Η τεράστια πολιτική, στρατηγική και οικονομική σημασία του Σουέζ και της βρετανικής βάσης εκεί, καθώς και η εξάρτηση όλου του κόσμου από το πετρέλαιο κινητοποίησαν όλες τις μεγάλες δυνάμεις.

Όμως για την Αγγλία το διακύβευμα ήταν σπουδαιότερο. Συνδέονταν άμεσα με την φιλοδοξία, ή αυταπάτη των Βρετανών πως θα μπορούσαν να συνεχίσουν τον αυτοκρατορικό τους ρόλο και μετά τον πόλεμο. Γι ‘ αυτό και παρά τις προσπάθειες των Αμερικανών και του υπουργού εξωτερικών  Τζον Φόστερ Ντάλες ο οποίος διαμόρφωσε μια πρόταση που εκτόνωνε προσωρινά αλλά και αναίμακτα την κρίση, οι Άγγλοι στα μέσα Οκτωβρίου συναντώνται με πλήρη μυστικότητα με Γάλλους  και Ισραηλινούς  κοντά στο Παρίσι. Εκεί αποφασίζεται η η ανατροπή του Νάσερ διά παντός μέσου και καταστρώνονται  τα σχέδια που προέβλεπαν:

 

Επίθεση από ξηρά από τους Ισραηλινούς με στόχο να καταλάβουν το Σουέζ και στη συνέχεια επέμβαση των βρετανικών και γαλλικών δυνάμεων με το πρόσχημα να προστατεύσουν την ειρήνη και να επιβάλουν την τάξη. Είχαν όμως υπολογίσει χωρίς τον ξενοδόχο (το ρόλο του ξενοδόχου αναλάμβανε πλέον η νέα υπερδύναμη, οι ΗΠΑ). Έτσι, το Λονδίνο υποτίμησε από τη μια το σοβιετικό «ενδιαφέρον» για την Αίγυπτο και τον Νάσερ και αφετέρου δεν υπολόγισε καθόλου τις «ευαισθησίες» της Ουάσιγκτον και προσωπικά του προέδρου Αϊζενχάουερ που αντιμετώπιζε εκλογές σε λίγες εβδομάδες.

Σήμερα γνωρίζουμε ότι όταν ο Αϊκ πληροφορήθηκε για την επίθεση εξανέστη: «Βομβαρδισμούς; Ω, Θεέ μου. Μα τι νομίζει ο Αντονι (Ιντεν) πως κάνει; Γιατί μου το έκανε αυτό; Πρέπει να τον σταματήσουμε το ταχύτερο».

Με αμερικανική υπόδειξη συνέρχεται εκτάκτως στις 3 Νοεμβρίου το Συμβούλιο Ασφαλείας και την επομένη γίνεται δεκτή ομοφώνως η αμερικανικής εμπνεύσεως πρόταση του καναδού υπουργού Εξωτερικών Λέστερ Πίρσον για άμεση κατάπαυση του πυρός, αποχώρηση εντός 24 ωρών των βρετανικών και γαλλικών δυνάμεων που είχαν αποβιβαστεί στην περιοχή της διώρυγας και αποστολή ειρηνευτικής δύναμης του ΟΗΕ. Η δημοτικότητα του Αϊκ φθάνει στο 55%, αφήνοντας πίσω του έξι μονάδες τον δημοκρατικό Αντλαϊ Στίβενσον ­ με τον οποίο σχεδόν ισοψηφούσε ως τότε. Δύο ημέρες αργότερα ο Αϊζενχάουερ επανεκλέγεται θριαμβευτικά. Στο Λονδίνο όμως τα πράγματα είναι διαφορετικά. Καθημερινές αντιπολεμικές διαδηλώσεις χιλιάδων στην πλατεία Τραφάλγκαρ και, κυρίως  η σοβιετική απειλή, είχαν ήδη πείσει την κυβέρνηση ότι «διέξοδος δεν υπάρχει». Τρεις ημέρες αργότερα, και αφού αποδέχθηκε την απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας, ο Αντονι Ιντεν υπέβαλε την παραίτησή του. Έτσι μια νέα πραγματικότητα προέκυψε την επαύριο της παταγώδους αποτυχίας και της ταπεινωτικής ήττας του βρετανικού λέοντα στο Σουέζ. 

Σίγουρα η εξέλιξη αυτή σημάδεψε ανεξίτηλα τη συμπεριφορά της βρετανικής αυτοκρατορικής ελίτ καθώς αντιλαμβανόταν πως «εκούσα - άκουσα» έπρεπε να παραδώσει τα σκήπτρα και να περιοριστεί σε δευτερεύοντα ρόλο. Η  νέα πραγματικότητα που διαμορφώθηκε επέβαλε την αναθεώρηση της βρετανικής αμυντικής στρατηγικής. Τον Ιανουάριο του 1957 η έκδοση της βρετανικής λευκής Βίβλου για την άμυνα (Defence: Outline of future Policy), συνδέθηκε με την ταπεινωτική παραίτηση του Βρετανού πρωθυπουργού. Η  βρετανική λευκή Βίβλος συντάχθηκε σε συνεργασία με τους Αμερικανούς πιθανόν δε και με υπαγόρευσή τους. 

Η βρετανική στρατηγική έναντι της Σοβιετικής Ένωσης θα βασιζόταν πλέον αποκλειστικά στα πυρηνικά. Με βάση το νέο στρατηγικό δόγμα της Βρετανίας η μεγάλη βρετανική βάση του Ακρωτηρίου στην Κύπρο που ήταν αντίγραφο της βάσης του Σουέζ μετατράπηκε σε  πυρηνική με στόχο τη Σοβιετική Ένωσή νότια της Μόσχας.

Ως προς τη μέση Ανατολή η βρετανική στρατηγική περιορίσθηκε σε αστυνομικής φύσης επιχειρήσεις,  για υποστήριξη φιλοδυτικών καθεστώτων όπως της Ιορδανίας του Ιράκ και  των διαφόρων αραβικών εμιράτων του κόλπου.   Η πραγματική  ευθύνη μεταφέρθηκε πλέον στις πλάτες των Αμερικανών. Η Αμερική θα συνέδραμε πολιτικά και στρατιωτικά όποια χώρα  ζητούσε τη βοήθειά της για την αντιμετώπιση εσωτερικών η εξωτερικών απειλών, δηλαδή εσωτερικού  η εξωτερικού  κομμουνιστικού κινδύνου. Εδώ θα πρέπει να αναφερθεί πως  για τους Αμερικανούς η Μεσόγειος είναι μεν θάλασσα, αλλά κλειστή και  ελεγχόμενη απόλυτα από αυτούς αφού από το 1946 με τον 6ο στόλο είναι η μεγαλύτερη  μεσογειακή δύναμη.

Γι  αυτούς η Μεσόγειος είναι ένας αυτοκινητόδρομος για την ανάπτυξη στρατιωτικής ισχύος βαθιά στην καρδιά της Ευρασίας και της Αφρικής. Δέκα χρόνια αργότερα η ανατολική λεκάνη της Μεσογείου και κυριολεκτικά ο περίγυρός της Κύπρου θα αποκτήσει  μέχρι το 1968  μια τεράστια σημασία για τη διαφύλαξη των ζωτικών συμφερόντων των ΗΠΑ  έναντι της Σοβιετικής Ένωσης. Αρχίζουν αναπτύσσονται εκεί αμερικανικά υποβρύχια οπλισμένα με την πρώτη γενιά πυρηνικών πυραύλων Τύπου Polaris κυρίως επειδή η περιοχή γύρω από την Κύπρο ήταν η μόνη που προσέφερε ολόχρονα στόχευση κατά της Σοβιετικής ένωσης.  Η ίδια η ΕΣΣΔ  θα αναπτύξει στην περιοχή δεκάδες υποβρύχια και πλοία επιφανείας.

Κάπως  έτσι η περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου γύρω από την Κύπρο απέκτησε τεράστια στρατηγική σημασία για τις ΗΠΑ σε ένα ενδεχόμενο πολέμου με τη Σοβιετική Ένωσή.

Ένας δεύτερος λόγος και πάλι στενά συνδεδεμένος με τα αμερικανικά ζωτικά συμφέροντα είναι το γεγονός ότι ο χώρος αυτός κρατά το κλειδί της βιομηχανικής ανάπτυξης της Δυτικής Ευρώπης, ο έλεγχος του χώρου αυτού από μη φιλικές προς τη Δύση δυνάμεις θα επέφερε στρατηγικό πλήγμα στις ΗΠΑ και ίσως καταστροφή στη Δυτική Ευρώπη.

Ας επανέλθουμε όμως πάλι στην βρετανική πολιτική. Μέχρι το 1957 η πολιτική των Βρετανών στην Κύπρο ήταν εξτρεμιστική και αδιάλλακτη, αφού θεωρούσαν πως η Κύπρος είναι κυρίαρχο βρετανικό έδαφος και κανένας τρίτος δεν έχει λόγο στις εσωτερικές υποθέσεις της Βρετανίας. Όμως από το 1954 χρονιά της έξωσης  των Βρετανών από το Σουέζ μέχρι  το 1957 σκοπός και στόχος των Βρετανών είναι να φανεί πως η Ελλάδα είναι αδιάλλακτη, οι Κύπριοι αγωνιστές εξτρεμιστές και τρομοκράτες (σαν τους Μάου –Μάου της Κένυας) και η ίδια έχει στενή σχέση  συνεργασίας με τους Τούρκους.

Μέσα από το πρίσμα αυτό της βρετανικής πολιτικής η οποιαδήποτε εκδήλωση μετριοπάθειας της Ελλάδας (όπως η περίπτωση του Παπάγου το 1954 και η περίπτωση συνομιλιών Μακαρίου-Χαρντιγκ το 1956), θεωρείτο από το Λονδίνο άκρως επικίνδυνη γιατί απειλούσε με εκτροχιασμό την βρετανική προπαγανδιστική στρατηγική.

Έτσι μέχρι το 1957 η Βρετανία ήθελε ολόκληρη την Κύπρο για βάση ενώ μετά το 1957 αποφάσισε ότι ήθελε βάση ή βάσεις στην Κύπρο. Έτσι άλλαξε το στρατιωτικό κυβέρνηση της Κύπρου στρατηγό Sir John Harding με έναν πολιτικό τον sir Hugh Foot, και απελευθέρωσε το Μακάριο από τη εξορία για να έχει συνομιλητή.

Η κυνικότητα των Άγγλων καταγράφεται στα απομνημονεύματά του πρωθυπουργού Harold McMillan  όπου υπογραμμίζει ότι «εμείς θα πάρουμε αυτό που θέλουμε από την Κύπρο και άσε τους Έλληνες να αλληλοτρώγονται με τους Τούρκους». Ωστόσο στα τέλη του 1957 και στις αρχές του 1958 τα πράγματα άρχισαν να ξεφεύγουν από τον έλεγχο των Βρετανών, λόγω της αυτονόμησης της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής με συστηματικές σφαγές κατά Ελλήνων αμάχων από τον τουρκικό όχλο. Μάλιστα το θεριό που οι Βρετανοί έθρεψαν για να ελέγξουν την ΕΟΚΑ άρχισε να συμπεριφέρεται με τέτοιο τρόπο ώστε οι Βρετανοί πλέον θεωρούσαν πιο επικίνδυνους τους Τούρκους από την ΕΟΚΑ και τον Μακάριο. Αλλά και πάλι γεγονότα στη μέση Ανατολή και όχι στην Κύπρο έφεραν τις συμφωνίες Ζυρίχης –Λονδίνου.

Η κρίση που σιγόβραζε στη μέση Ανατολή από το 1956 κορυφώθηκε με το αντιδυτικό πραξικοπήμα του 1958 στο Ιράκ που είχε σαν συνέπεια την κατάρρευση του φιλοδυτικού Συμφώνου της Βαγδάτης.  Έτσι με εντολή των Αμερικανών έπρεπε να κλείσουν όλα τα μέτωπα για να αντιμετωπισθεί ο κομμουνιστικός κίνδυνος στο Ιράκ και στην ευρύτερη μέση Ανατολή. Έτσι προέκυψε η Ζυρίχη. Στις συμφωνίες αυτές  Τούρκοι και Άγγλοι ικανοποιήθηκαν ενώ οι Ελληνοκύπριοι και οι Έλληνες όχι.

Εδώ θα πρέπει να διευκρινισθεί ότι όπως και σήμερα, η Τουρκία πρωτοστατούσε στα αμερικανικά σχέδια για επιθέσεις εναντίον της Συρίας (1957) και του Ιράκ (1958)  και ανταμείφτηκε έτσι  στην Κύπρο. Το έστω  μικρό και κολοβό ανεξάρτητο Κυπριακό κράτος εμφανίστηκε σε μια χρονική περίοδο που ο ψυχρός πόλεμος έμπαινε σε κορύφωση και όπου λόγω της γεωγραφικής του θέσης αποκτούσε μεγάλη στρατηγική σημασία. 

Σχεδόν την επαύριο της ανεξαρτησίας άρχισαν δεύτερες σκέψεις στα δυτικά κέντρα εξουσίας. Η ανεξαρτησία της Κύπρου θεωρήθηκε στρατηγικό λάθος και άρχισε να κερδίζει έδαφος η ιδέα του διαμελισμού της Κύπρου ανάμεσα στα δύο νατοϊκά κράτη Ελλάδα και Τουρκία ή συγκυριαρχία Αγγλίας,Ελλάδας, Τουρκίας, ΗΠΑ. Η Τουρκία βέβαια ποτέ δεν αποδέχτηκε τις συμφωνίες Ζυρίχης- Λονδίνου όπως απέδειξαν οι πράξεις της από το 1960 έως το 1963.

Όπως τεκμηριώνει η έρευνα η Τουρκία εισήγαγε λαθραία στην Κύπρο και με γνώση των  Βρετανών πάνω από 10.000 σύγχρονα όπλα, τα περισσότερα μετά το 1960. Ήταν απόλυτα φανερή η επιδίωξή της.

Η επιχείρηση για την κατάλυση του Κυπριακού κράτους του 1960 οικοδομήθηκε με το έωλο επιχείρημα του κινδύνου «κομμουνιστικοποίησης» της Κύπρου, λόγω  της ύπαρξης ισχυρού Κομμουνιστικού κόμματος .Εξίσου μεγάλη ιστορική ειρωνεία είναι πως ο πρώην  πρόεδρος της Κύπρου προέρχεται από το ΑΚΕΛ και είναι κομμουνιστής.

 Έτσι μετά τα γεγονότα του 1963- 1964 ο Μακάριος δαιμονοποιείται ως «ο ρασοφόρος Κάστρο»  ως ο «Κόκκινος παπάς»  και η Κύπρος ως «η Κούβα της Μεσογείου» ή «η Τσεχοσλοβακία του Μεσοπολέμου». Η αναφορά και η  σύγκριση με την Τσεχοσλοβακία έγκειτο στο γεγονός πως όπως στην Τσεχοσλοβακία το 1948 επικράτησαν μετά από εκλογές οι κομμουνιστές ,το ίδιο θα γινόταν και στην Κύπρο και αυτό θα άλλαζε το στρατιωτικό ισοζύγιο σε βάρος της Δύσης. Έτσι το Κυπριακό κράτος έπρεπε να παύσει να υφίσταται.

Η Κύπρος δεν υπήρξε ούτε η πρώτη ,ούτε η τελευταία χώρα που βγήκε από την αποικιοκρατία  και αντιμετώπισε εσωτερικά προβλήματα  τάξης, ασφάλειας, διακυβέρνησης. Σχεδόν  όλα τα κράτη αντιμετώπισαν   παρόμοια πρόβλημα.

Ωστόσο η Κύπρος αποτελεί το μοναδικό κράτος που η Δύση με τους Βρετανούς και Αμερικανούς να πρωτοστατούν αποφάσισε να καταλύσει. Δεν υπάρχει κανένα άλλο κράτος που σε περίοδο δύο γενεών να έζησε έναν αποικιακό αγώνα, έναν εμφύλιο πόλεμο, ένα πραξικόπημα, μια εισβολή με τεράστιες απώλειες και όλα αυτά με την ανοχή των ΗΠΑ και της Βρετανίας.

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΑΜΕΡΙΚΑΝΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΑΓΓΛΩΝ

Σε ότι αφορά τον επαίσχυντο  ρόλο των Βρετανών αλλά και των Αμερικανών  ένα πρόσφατο ντοκουμέντο τεκμηριώνει την ανάλγητη και καταστροφική τους πολιτική,  απέναντι σε ένα κράτος και σε έναν λαό που δεν ήταν καθόλου εχθρικός απέναντί τους , αλλά στάθηκε σε πολλές στιγμές στο πλευρό τους.

Αναφέρομαι στο εξαιρετικό βιβλίο του πρώην Βρετανού αξιωματικού Martin packard, «Getting it Wrong: Fragments from a Kypros Diary ,1964»  που μόλις κυκλοφόρησε. Πρόκειται για την επίσημη έκθεση του αξιωματούχου του βρετανικού Ναυτικού προς την βρετανική κυβέρνηση. Η  έκθεση αυτή εξαφανίστηκε από τα βρετανικά αρχεία και  υπάρχει σήμερα μόνο και μόνο γιατί ο Martin Packard είχε την πρόνοια να φυλάξει αντίγραφο εκτός υπηρεσίας.

Το βιβλίο - έκθεση του Packard που κάθε άλλο παρά υποστηρικτικό κείμενο της ελληνοκυπριακής θεώρησης είναι ,ανατρέπει όλη τη συμβατική Σοφία και τεκμηριώνει την άποψη πως άλλη θα ήταν η πορεία του Κυπριακού αν οι Άγγλοι και οι Αμερικανοί δεν ακολουθούσαν τη γνωστή εχθρική και μισαλλόδοξη πολιτική τους, που αποσκοπούσε στη διάλυση του κράτους που προέκυψε  το 1960 είτε  στον πολιτικό του ευνουχισμό.

Ο τίτλος του βιβλίου «Getting it Wrong»  είναι διπλά ειρωνικός και προέρχεται από ένα πραγματικό περιστατικό μεταξύ του Martin Packard και του υφυπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ George Ball. Ο τελευταίος βρισκόταν στην Κύπρο τον Φεβρουάριο του 1964 φέρνοντας προτάσεις για την κατάλυση του Κυπριακού κράτους. Η πρόταση  αφορούσε, είτε το διαμελισμό της Κύπρου είτε  τη δημιουργία μιας Αγγλο-ελληνο-τουρκο-αμερικανικής επικυριαρχίας (Condominium) στην επικράτεια της. Εκπληκτικό, Ε;;;

Από τον Martin Packard που ήταν αρχηγός ενός προγράμματος του ΟΗΕ για επιστροφή Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων προσφύγων στα χωριά τους, ζητήθηκε να συνοδεύσει τον Αμερικανό αξιωματούχο στα επηρεαζόμενα χωριά και να τον ενημερώσει για την πρόοδο του προγράμματος.

Όταν το ελικόπτερο που τους μετέφερε επέστρεψε στη βάση του ο George Ball χτύπησε τον Martin Packard χαϊδευτικά στην πλάτη και του είπε: «Very impressive, but you’ ve got it all wrong,son. Hasn’ t anyone told you that our objective here is partition, not reintegration?» ("Πολύ εντυπωσιακό το έργο σου νεαρέ. Αλλά είναι όλα λάθος. Δεν έχεις προφανώς ενημερωθεί ότι στόχος μας εδώ είναι η διχοτόμηση και όχι η επανενοποίηση;")

Από τότε η στρατηγική των Άγγλων και Αμερικανών έμεινε ίδια  με μια μικρή αλλαγή. Η κατάλυση και ο ευνουχισμός του κράτους να γίνει με την συναίνεση του λαού, ή κατά το ελάχιστο, των ταγών του .