Βοστίτσα, Λευκάδα: Δύο Συνάξεις, δύο αντιλήψεις

*του Γρηγόρη Γιοβανόπουλου 

Στις αρχές του 1820 πύκνωναν οι συσκέψεις και οι συζητήσεις για την έναρξη της επανάστασης εναντίον των Οθωμανών κατακτητών. Έτσι αποστέλλεται ο «Απόστολος» της Φιλικής Εταιρίας Αρχιμανδρίτης Γρηγόριος Δικαίος (Παπαφλέσσας) στην Πελοπόννησο με σκοπό την προετοιμασία και την έναρξη της επανάστασης. Έρχεται σε επαφή με την εφορία των Φιλικών της Πελοποννήσου που την αποτελούν οι: Παλαιών Πατρών Γερμανός, Μονεμβασίας Χρύσανθος, Χριστιανουπόλεως Γερμανός ,Ασημάκης Ζαΐμης, Σωτήρης Χαραλάμπης, Θεοχαράκης Ρέντης, Ιωάννης Παπαδιαμαντόπουλος και Παναγιώτης Αρβάλης.

Αρχιερείς και Πρόκριτοι δηλαδή οι οποίοι τον καλούν σε σύσκεψη στη Βοστίτσα (σημερινό Αίγιο) για να αναπτύξει ενώπιόν τους τις προτάσεις του.

 

Η σύσκεψη διήρκεσε τέσσερις μέρες (26-29 Ιανουαρίου 1821)και αφού τους έδειξε τη συστατική επιστολή του Υψηλάντη που τον ανέφερε ως «άλλος εγώ» τους ζήτησε να είναι έτοιμοι να ξεκινήσουν την επανάσταση. Ο Παπαφλέσσας άφησε να εννοηθεί πως η Ρωσία θα βοηθούσε τους Έλληνες ,πως η επιτυχία είναι εξασφαλισμένη ,πως θα πυρποληθεί ο Οθωμανικός στόλος κ.α. Η ρητορική ωστόσο μεγαλοστομία του δεν έκαμψε τις επιφυλάξεις και τους δισταγμούς των προυχόντων.Έτσι την άλλη μέρα ο Παλαιών Πατρών Γερμανός θέτει 11 ερωτήματα στα οποία συμπυκνώνονται οι φόβοι και οι δισταγμοί τους.

• -Είναι σύμφωνο όλο το έθνος να αρχίσει ο αγώνας;
• -υπάρχουν τα αναγκαία μέσα;
• -υπάρχουν υποσχέσεις ότι θα βοηθήσει ξένη δύναμη;
• -ποιοι θα ήταν οι αρχηγοί
• --τι θα έκαναν σε περίπτωση που οι Τούρκοι ανακάλυπταν τι ετοιμάζουν;

Ο Παπαφλέσσας αποκρίνεται πως όλα έχουν προβλεφθεί και πως η επιτυχία είναι σίγουρη. Οπότε ο Ανδρέας Ζαϊμης ξεσπά «όλα όσα μας είπε ο Δικαίος είναι άστατα, απελπισμένα ,στασιαστικά, ιδιοτελή και σχεδόν μπερμπάντικα ……..» Και ο Σωτήρης Χαραλάμπης φανερώνει τον κρυφό καημό των Κοτσαμπάσηδων «Εγώ πιστεύω ότι όλα είναι όπως τα λέει ο Αρχιμανδρίτης, αλλά όταν διώξουμε τους Τούρκους τι θα απογίνουμε; Ο ραγιάς άμα πάρει άρματα δε θα μας ακούει πια και θα πέσουμε στα χέρια εκείνων που δεν μπορούν να κρατήσουν πιρούνι για να φάνε» και έδειξε τον Νικήτα Φλέσσα ,αδερφό του Παπαφλέσσα. Την επόμενη μέρα του ανακοινώνουν  πως ο καιρός δεν ευνοεί την επανάσταση και προσπαθούν να τον περιορίσουν σε μοναστήρι. Τότε ο Παπαφλέσσας τους απαντά «…..εγώ θα ξεκινήσω την επανάσταση και όποιον βρουν ξαρμάτωτο οι Τούρκοι ας τον κόψουν»

«Είσαι απατεώνας, άρπαγας, εξωλέστατος»του λέει ο Παλαιών Πατρών Γερμανός. 

Σχετικά με την αρνητική στάση των κοτζαμπάσηδων  στην έναρξη του αγώνα, ο Βερναρδάκης γράφει: «επί Τουρκοκρατίας οι προύχοντες ήσαν κάτοχοι ασφαλείς σχεδόν και ανενόχλητοι της αρχής. Συμμαχούντες μετά των αρχιερέων και κολακεύοντες τους Τούρκους ουδένα διέτρεχον κίνδυνον περί της θέσης των».

Έτσι τελείωσε η σύσκεψη της Βοστίτσας και ευτυχώς για τον Ελληνισμό οι αποφάσεις των προυχόντων δεν τηρήθηκαν.

Ας πάμε όμως να δούμε τι συνέβη σε μια ανάλογη σύσκεψη αλλά με διαφορετική σύνθεση στη Λευκάδα για να κάνουμε τις απαραίτητες συγκρίσεις και να ξεκαθαρίσουμε μέσα μας ορισμένα πράγματα.

 

Στα τέλη του Γενάρη του 1821 έγινε στην Αγία μαύρα (Λευκάδα)μια αποφασιστική για την επανάσταση της Στερεάς σύσκεψη. Η Λευκάδα αποτελούσε εκείνα  τα χρόνια ένα είδος ασύλου για τους καταδιωκόμενους Έλληνες. Από το 1817 υπήρχε τριμελής επιτροπή Φιλικών από τους: Ιωάννη Ζαμπέλιο ,Ιωάννη Ζαπραλή και Άγγελο Σουνδιά.  Έτσι στα τέλη του Δεκέμβρη του 1820 ο Ζαμπέλιος πήρε εντολή να οργανώσει σύσκεψη των Φιλικών οπλαρχηγών της Στερεάς.

 

Πράγματι τον Ιανουάριο αρχίζουν να φτάνουν στη Λευκάδα ο Οδυσσέας Ανδρούτσος, ο Γ. Τσόγκας, ο Γ. Βαρνακιώτης, ο Γ. Καραϊσκάκης, ο Δ. Μακρής, ο Ν. Στορνάρης ο Δ. Κοντογιάννης ο Πανουργιάς, ο απεσταλμένος των Πελοποννησίων Κυριακούλης Μαυρομιχάλης και ο εκπρόσωπος των νησιών ο υδραίος Γιακουμάκης Τομπάζης. Το θέμα που συζητήθηκε ήταν οι ετοιμασίες που έπρεπε να γίνουν για να ξεσηκωθεί η Στερεά Ελλάδα. Στους οπλαρχηγούς ανακοινώθηκε ότι η ημερομηνία έναρξης της επανάστασης ορίστηκε για τις 25 του Μάρτη . Η είδηση πως έφτανε η ώρα του ξεσηκωμού έγινε δεκτή με μεγάλο ενθουσιασμό και αποφασίστηκε ομόφωνα  να αρχίσουν οι κατάλληλες προετοιμασίες ώστε να είναι όλα έτοιμα την μέρα που είχε ορισθεί.

Ανατέθηκε στους Οδυσσέα Ανδρούτσο και Πανουργιά η εξέγερση της ανατολικής Στερεάς και της δυτικής στους Βαρνακιώτη και Τσόγκα. Οι αποφάσεις επισφραγίστηκαν με δοξολογία και ορκωμοσία όπου όλοι «γονυπετείς και δακρύοντες όλοι παρακάλεσαν τον Δημιουργόν να σώσει την ανεγειρώμενη Ελλάδα και να στεφανώσει το έργο των με την θείαν χάριν». 

Η σπουδαία σύσκεψη της Λευκάδας και τα αποτελέσματά της αν παραλληλιστούν με εκείνα της Βοστίτσας σίγουρα προκαλούν ανάμεικτα συναισθήματα ιδιαίτερα αν αναλογιστούμε ποια ήταν η τύχη των περισσότερων οπλαρχηγών αλλά και ποια η τύχη των Προκρίτων και των Κοτζαμπάσηδων.